Carl Lutz

Ord Wikipedia
Carl Lutz (1944)

Carl Robert Lutz (*30 da mars 1895 a Walzenhausen (AR); †12 da favrer 1975 a Berna) era in diplomat svizzer.

El ha maridà Gertrud Lutz-Fankhauser(1911 - 1995), che è pli tard stada vicepresidenta da l'UNICEF. Il pèr viagia l'onn 1935 a Palestina, nua che Carl lavura sco funcziunari da consulat enfin l'onn 1941. Els daventan perditgas dals tumults dramatics tranter palestinais ed immigrants gidieus da la Germania.

Lutz ha lavura èn ils consulats svizzers a Washington (D.C.), Philadelphia, St.Louis, Jaffa e Berlin, avant che vegnir spustà a Budapest l'onn 1942 sco viceconsul. Enconuschent daventa el la entras ses engaschi per gidieus ungarics durant la secunda guerra mundiala, cun il qual el ha salvà a 60.000 carstgauns, circa la mesadad da tut il survivents gidieus ungarics, da las acziuns da destrucziun dals naziunalsocialists.

Carl Lutz memorial a Budapest, Hungary

El ha cuntanschì quai entras sia posiziun sco manader da la partiziun "interess esters" en l'ambassadura svizra, cunquai ch'el ha reparti a partir dal 1944 a gidieus che levan emigrar en la Palestina, pass e brevs da protecziun. Quellas protegivan ils gedius da vegnir deportads en champs da concentraziun (Auschwitz), perche che la partiziun da la SS da Eichmann respectava questas brevs. Quai era in resultat da sia lavur diplomatica en Palestina, nua ch'el veva resguardà interess tudestgs encunter ils englais.

Il diplomat svedais Raoul Wallenberg, che è vegni il fanadur 1944 a Budapest, s'ha orienta davart il sa cuntegnair dal diplomat svizzer. Las activitads da Wallenberg èn pli tard vegnidas fitg renumadas, durant che Lutz è ditg stà nunundrà. Suenter la guerra è el vegni admoni dal stadi svizzer per surpassament da cumpetenzas. Yad Vashem ha undrà Carl Lutz e sia prima dunna 1965 cun il titel "Gerechter unter den Völkern".

Lutz schai sutterrà sin il santeri Bremgarten a Berna.