Chantuns da la Svizra

Ord Wikipedia
Charta

Ils 26 chantuns (tud. Kantone, frz. cantons, tal. cantoni, en la Svizra tudestga tradiziunalmain numnads Stände) èn ils stadis commembers da la Confederaziun svizra. La noziun è vegnida duvrada l'emprima giada l'onn 1475 en in'acta friburgaisa.

Sistem politic[modifitgar | modifitgar il code]

Mintga chantun ha in'atgna constituziun ed atgnas autoritads legislativas, executivas e giudizialas. Tut ils chantuns possedan in parlamant cun ina chombra (cussegl grond, cussegl chantunal, parlament; vesair era: parlament chantunal) ch'ha tranter 58 ed 180 sedias parlamentaras tut tenor chantun. La regenza chantunala (cussegl guvernativ, regenza, cussegl da stadi, cumissiun dal cussegl grond) consista tut tenor chantun da tschintg fin a set commembers.

Glista dals chantuns da la Svizra[modifitgar | modifitgar il code]

Vopna ISO / Auto Chantun Enrtrada Chapitala Populaziun¹ Surfatscha² Spessezza³ Vischnancas¹ Linguas uffizialas
Vopna dal chantun Turitg ZH Turitg 1351 Turitg 1,228,600 1,729 701 171 tudestg
Vopna dal chantun Berna BE Berna 1353 Berna 947,100 5,959 158 399 tudestg, franzos
Vopna dal chantun Lucerna LU Lucerna 1332 Lucerna 350,600 1,493 233 107 tudestg
Vopna dal chantun Uri UR Uri 1291 Altdorf 35,000 1,077 33 20 tudestg
Vopna dal chantun Sviz SZ Sviz 1291 Sviz 131,400 908 143 30 tudestg
Vopna dal chantun Sursilvania OW Sursilvania 1291 Sarnen 32,700 491 66 7 tudestg
Vopna dal chantun Sutsilvania NW Sutsilvania 1291 Stans 38,600 276 138 11 tudestg
Vopna dal chantun Glaruna GL Glaruna 1352 Glaruna 38,300 685 51 28 tudestg
Vopna dal chantun Zug ZG Zug 1352 Zug 100,900 239 416 11 tudestg
Vopna dal chantun Friburg FR Friburg 1481 Friburg 239,100 1,671 141 242 franzos, tudestg
Vopna dal chantun Soloturn SO Soloturn 1481 Soloturn 245,500 791 308 126 tudestg
Vopna dal chantun Basilea-Citad BS Basilea-Citad 1501 Basilea 186,700 37 5,072 3 tudestg
Vopna dal chantun Basilea-Champagna BL Basilea-Champagna 1501 Liestal 261,400 518 502 86 tudestg
Vopna dal chantun Schaffusa SH Schaffusa 1501 Schaffusa 73,400 298 246 34 tudestg
Vopna dal chantun Appenzell Dadora AR Appenzell Dadora 1513 Herisau / Trogen4 53,200 243 220 20 tudestg
Vopna dal chantun Appenzell Dadens AI Appenzell Dadens 1513 Appenzell 15,000 173 87 6 tudestg
Vopna dal chantun Son Gagl SG Son Gagl 1803 Son Gagl 452,600 2,026 222 90 tudestg
Vopna dal chantun Grischun GR Grischun 1803 Cuira 185,700 7,105 26 211 tudestg, rumantsch, talian
Vopna dal chantun Argovia AG Argovia 1803 Aarau 550,900 1,404 388 232 tudestg
Vopna dal chantun Turgovia TG Turgovia 1803 Frauenfeld / Weinfelden5 228,200 991 229 80 tudestg
Vopna dal chantun Tessin TI Tessin 1803 Bellinzona 6 311,900 2,812 110 244 talian
Vopna dal chantun Vad VD Vad 1803 Losanna 626,200 3,212 188 382 franzos
Vopna dal chantun Vallais VS Vallais 1815 Sion 278,200 5,224 53 160 franzos, tudestg
Vopna dal chantun Neuchâtel NE Neuchâtel 1815 Neuchâtel 166,500 803 206 62 franzos
Vopna dal chantun Genevra GE Genevra 1815 Genevra 414,300 282 1,442 45 franzos
Vopna dal chantun Giura JU Giura 1979 Delémont 69,100 838 82 83 franzos
Vopna da la Confederaziun svizra CH Confederaziun svizra   Berna (citad federala) 7,261,200 41,285 174 2,890 tudestg, franzos, talian, rumantsch
Annotaziuns
  1. 31 December 2001, National Statistics
  2. km²
  3. Per km², populaziun on 2000
  4. Chapitala legislativa ed executiva è Herisau, chapitala judiciaria è Trogen
  5. Chapitala legislativa è Frauenfeld ed Weinfelden
  6. Istoricamain, altenanza cun Lugano ed Locarno