Lia Rumantscha

Ord Wikipedia

La Lia Rumantscha (LR) è vegnida fundada ils 26 d'october 1919 sco organisaziun tetgala da las uniuns linguisticas rumantschas. La sedia principala da la Lia Rumantscha è a Cuira en la Chasa Rumantscha. Biros regiunals ha la Lia Rumantscha a Casti-Vargistagn, Glion, Savognin e Scuol.

Logo Lia Rumantscha

Intent e finamira da la Lia Rumantscha[modifitgar | modifitgar il code]

La Lia Rumantscha è in’instituziun d’utilitad publica ed è politicamain e confessiunalmain neutrala. En il rom da sia incumbensa da dretg public attribuida da la Confederaziun ed il chantun Grischun porscha ella differents servetschs.

La Lia Rumantscha sustegna, promova e coordinescha ils projects da las organisaziuns regiunalas e surregiunalas a favur da la lingua e cultura rumantscha. Ella s’engascha per la promoziun ed il mantegniment dal rumantsch e represchenta la Rumantschia en ils differents champs da la vita sociala e statala entaifer ed ordaifer il territori rumantsch tradiziunal. Las delegadas ed ils delegads da las uniuns affiliadas da la Lia Rumantscha decidan ina giada l'onn a chaschun da la radunanza da delegadas e delegads davart il program da lavur ed il budget da la Lia Rumantscha.

In pèr exempels da servetschs da la Lia Rumantscha: banca da datas linguisticas Pledari Grond Online, servetsch da translaziun en rumantsch grischun ed en ils tschintg idioms, curs da rumantsch e d’integraziun incl. certificat, cudeschs e medias per uffants e giuvenils, libraria online cun passa 3'000 artitgels.

Uniuns affiliadas[modifitgar | modifitgar il code]

Uniuns linguisticas e culturalas regiunalas:

Societads surregiunalas:

Ulteriuras organisaziuns:

Societads rumantschas ordaifer il chantun Grischun:

Partiziuns[modifitgar | modifitgar il code]

Politica[modifitgar | modifitgar il code]

La Lia Rumantscha s'engascha sin stgalim chantunal e communal per il status giuridic dal rumantsch e per il diever consequent dal rumantsch en la scola e l'administraziun. En il chantun Grischun triling è quai fitg impurtant, cunquai ch'il squitsch sin il rumantsch crescha pli e pli.

Per promover la conscienza per il rumantsch s'engascha la Lia Rumantscha sco suonda:

  • Gruppa rumantscha dal Cussegl grond
  • Fusiuns da vischnancas
  • Iniziativas
  • Furmaziun

Furmaziun[modifitgar | modifitgar il code]

En collavuraziun cun las trais conferenzas scolasticas rumantschas, cun sias uniuns affiliadas e cun tut las autras uniuns ed instituziuns che sa mettan en per il rumantsch s'engascha la Lia Rumantscha per ina furmaziun rumantscha persistenta. Quella entschaiva cun far attent geniturs futurs als avantatgs da la bilinguitad, cuntinuescha cun duvrar e promover la lingua en canortas e scolinas, en la scola populara, en scolas cuntinuantas ed en la furmaziun da scolastas e scolasts e sa manifestescha en il diever quotidian da la lingua. La Lia Rumantscha organisescha en pli curs da rumantsch e sustegna uniuns e fundaziuns che porschan instrucziun rumantscha.

Lingua[modifitgar | modifitgar il code]

La Lia Rumantscha vul abilitar, promover e sustegnair las Rumantschas ed ils Rumantschs da discurrer e da scriver rumantsch en il mintgadi. Ella elavura differents instruments e procura per servetschs linguistics. Ella sustegna ed accumpogna persunas privatas, firmas ed instituziuns che dovran il rumantsch en differentas situaziuns communicativas ed en diversas publicaziuns stampadas ed electronicas.

Cultura[modifitgar | modifitgar il code]

La Lia Rumantscha promova il rumantsch en la cultura populara sco era projects da cultura professiunals cun in aspect rumantsch. Ultra da quai s'occupa la Lia Rumantscha da valurs genuinas da la lingua e cultura che han in’influenza sin l'identitad rumantscha. Ediziuns per uffants e giuvenils e la cussegliaziun culturala cumpletteschan la purschida da questa partiziun.

Litteratura[modifitgar | modifitgar il code]

  • Gion Lechmann: Rätoromanische Sprachbewegung. Die Geschichte der Lia Rumantscha von 1919 bis 1996, Frauenfeld 2005.

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]