Utilisader:Mesoscaph/Cudeschs/Linguas dal mund/Suahili

Ord Wikipedia

Nua discurran ins suahili e quantas persunas discurran questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Teritori da derasaziun dal suahili
Il suahili appartegna a la sutgruppa da las linguas bantu entaifer la famiglia da las linguas Niger-Congo

Suahili (u suaheli) vegn surtut discurrì en la Tansania ed a Sansibar. Cuminanzas pli pitschnas che discurran suahili vivan ultra da quai a Burundi, Kenya, Mosambiq, Oman, Ruanda, Somalia, Africa dal Sid, Uganda, Emirats Arabs Unids ed en ils Stadis Unids.

Var 5 milliuns umans discurran suahili sco lingua materna. Radund 80 milliuns discurran questa lingua sco segunda lingua. Il motiv daco che la lingua è pli frequenta sco segunda lingua, è il fatg ch'ella serva sco lingua da commerzi en territoris nua che vegnan discurridas bleras differentas linguas localas. La populaziun fa qua diever dal suahili per pudair cumprar e vender chaussas cun glieud che discurra autras linguas maternas.

Tge scrittira dovra questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Oriundamain vegniva suahili scrit en letras arabas. Il suahili d'ozendi sa basa però sin l'alfabet latin ch'è vegnì introducì tras missiunaris cristians e guvernaturs colonials.

Il suahili cuntegna tut ils bustabs da l'alfabet latin cun excepziun da Q ed X. Q vegn per ordinari be duvrà per pleds emprestads e nums propris esters.

Tge savain nus davart l'istorgia da questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

I n'è betg enconuschent nua ni co che suahili è cumparì l'emprim, ma ins suppona en general che persunas che discurrivan suahili hajan occupà il territori da derasaziun odiern da la lingua gia ditg avant l'onn 1000 s.C.

Tenor l'avis da tscherts scienziads pudess suahili avair prendì si'entschatta en divers posts da commerzi arabs. Persunas che discurrivan differents dialects da la lingua locala bantu han constatà ch'igl era cumplitgà da communitgar in cun l'auter; uschia han els adattà l'arab ed il bantu per crear londeror ina lingua per far commerzi, il suahili.

‹Utend̠i wa Tambuka› (‹L'istorgia da Tambuka›) è in dals pli vegls texts litterars ch'è enconuschent en suahili. L'autur è menziunà en quel sco Mwengo, figl dad Athumani or Osman. Il text tracta da la guerra tranter ils Arabs e Bizanz e cuvra il temp tranter 628 e 1453 (crudada da Bizanz). Sco auters texts temprivs en suahili, è quel scrit en letras arabas.

Tge locuziuns pudessan esser utilas en questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Martgà a Dar es Salaam, la pli gronda citad da la Tansania
Cultivaziun d'erva da mar a Sansibar
Majibu – Respostas

Ndiyo – gea

Hapana – na

Labda – forsa

Mahamkio – Salids

Jambo! – Hallo!

Hujambo? – Co vai?

Sijambo – Cun mai vai bain

Habari gani? – Co vai cun tai?

Salama – Bain

Hodi? – È insatgi a chasa?

Karibu! – Bainvegni!

Karibuni! – Bainvegnids!

Kuachana – Cumiads

Kwa heri – A revair

Kwa herini – A revair (plural)

Tutaonana – Fin pli tard

Tutaonana kesho – Fin damaun

Usiku mwema! – Buna notg

Lala salama! – Siemia dultsch

Maneno ya maana – Frasas nizzaivlas

Unasema kiingereza? – Discurras ti englais?

Choo kiko wapi? – Nua è la tualetta?

Tafadhali – Per plaschair

Asante – Grazia

Asante sanà – Grazia fitg

Jina lako nani? – Co has ti num?

Jina langu... – Jau hai num...

Pole! – Perstgisa

Safari njema! – Bun viadi

Maneno machache – Intgins pleds

Mimi – jau

Wewe – ti

Yeye – el/ella

Baba – bab

Mama – mamma

Nzuri – bun

Mbaya – nausch

Hapa – qua

Hakuna matata – Nagin problem

Nambari – Cifras

Moja – in

Mbili – dus

Tatu – trais

Nne – quatter

Tano – tschintg

Sita – sis

Saba – set

Nane – otg

Tisa – nov

Kumi – diesch

Modas da dir[modifitgar | modifitgar il code]

Bahati ya mwenzio usiilalie mlango wazi.

Na lascha betg avert l'isch e va a letg, be perquai ch'insatgi che ti enconuschas ha fatg quai ed i n'al è succedì nagut.

Muntada: Na sajas betg malprecaut, be perquai ch'insatgi auter ha gì fortuna.


Samaki mkunje angali mbichi.

Storscha in pesch uschè ditg ch'el è anc frestg/bletsch.

Muntada: Uffants ston ins educar baud (avant ch'igl è memia tard).


Ahadi ni deni.

In'empermischun è in daivet.

Muntada: Quai ch'ins empermetta, ston ins tegnair.


Wema hauozi.

Misericordia na va betg en decadenza.

Muntada: Sche ti ta mussas misericordaivel envers auters, na vegnan els mai ad emblidar quai.


Usitukane wakunga na uzazi ungalipo.

N'insulta betg las spendreras, uschè ditg che ti es tez abla da parturir uffants.

N'offenda betg insatgi, dal qual ti dovras forsa pli tard agid.