Wikipedia:Pagina principala

Bainvegni tar la Vichipedia rumantscha, l'enciclopedia libra a la quala mintgin po contribuir – ils emprims pass èn fitg simpels!

Oz è venderdi, ils 11 da zercladur 2021 e nus avain actualmain 3’717 artitgels.

Geografia  Istorgia  Sport

Scienzas  Religiun  Politica

Persunas  Cultura ed art  Linguistica

Grischun  Svizra  Lingua rumantscha

Tut ils artitgels Artitgels recumandads Artitgels tenor idiom

Artitgel da l’emna In velo (furma curta da franzos vélocipède ‹pe svelt›; da latin velox ‹svelt› e pes ‹pe›) è in vehichel, per ordinari a duas rodas, che vegn mess en moviment be tras la forza musculara da la persuna ch’al maina. Furmas spezialas tanschan dal velo d’ina roda sur il tandem per duas persunas fin als velos a trais rodas ed a las ricschas. Sper la varianta usitada cun pedals datti er velos che vegnan mess en moviment cun manvellas a maun. L’onn 1817 ha il funcziunari forestal badais Karl Drais preschentà sia maschina dad ir (numnada pli tard dresina) sco alternativa al chaval. Pervi da l’erupziun dal vulcan indonais Tambora l’avrigl 1815 avevi dà da quel temp nauschas racoltas, uschia che blers chavals avevan stuì vegnir mazzads per mancanza da pavel. La dresina è bain vegnida copiada repetidamain, ma betg sviluppada vinavant ed è la finala ida en emblidanza; per part l’han ins er scumandà pervi dal privel da collisiun cun peduns. Pli tard è sa sviluppada la viafier ed ha uschia purschì in’alternativa a chaval e charrotscha per surmuntar grondas distanzas. Pir en rom da l’auta industrialisaziun en la segunda mesadad dal 19avel tschientaner han ins puspè sviluppà maschinas dad ir, munì quellas bainspert cun pedals e sviluppà vinavant fin ca. 1900 al velo sco ch’ins al enconuscha anc oz.  » Leger vinavant Anteriurs artitgels da l'emna Maletg da l’emna La plazza Tiananmen a Peking l'onn 1988. Foto: Derzsi Elekes Andor Anteriurs maletgs da l'emna Dapli rumantsch en la rait Il suandant è ina survista da purschidas rumantschas sin Internet. Pledari Grond online (rumantsch-tudestg) chattà.ch Lexicon Istoric Retic Radio e Televisiun Rumantscha Lia Rumantscha Giuventetgna Rumantscha (GiuRu) Punts, la gasetta giuvna Pledari rumantsch, talian, franzos, englais, tudestg Crestomazia Retorumantscha Digitala Tut davart software rumantscha

Davart Vichipedia Vichipedia è in'enciclopedia online, cooperativa e gratuita. Disponibla en passa 280 linguas, tracta Vichipedia temas tipics per enciclopedias, ma era tals preschents en almanacs, lexicons geografics e publicaziuns spezialisadas. Vichipedia è libramain modifitgabla, vul dir che mintgin po contribuir als artitgels gia existents u crear novs. Mintga cuntegn vegn publitgà sut la licenza Creative Commons CC-BY-SA e po perquai vegnì copià e reutilisà sch'ils cundiziuns da la licenza vegnan observadas. Participaziun Vuls ta participar? Legia las pretensiuns minimalas per artitgels; la registraziun è recumandada ma betg obligatorica. Vuls empruvar? Has basegn d'agid? Legia las instrucziuns u tschenta ina dumonda en la pinta. Gida a scriver e meglierar ils artitgels che mintga Vichipedia duai aver. ils 100 artitgels vitals. Projects accumpagnants Wikimedia Commons Collecziun da datotecas multimedialas Wikisource Collecziun da texts rumantschs sin il Wikisource multiling Wikisource Collecziun da texts rumantschs sin il Wikisource talian Wikibooks Cudeschs Wikispecies Inventari da spezias Meta-Wiki Coordinaziun tranter tut ils projects da Wikimedia Translatewiki Translaziun da l'interfatscha d'utilisader per rumantsch Wikidata Banca da datas universala