Wikipedia:Pagina principala

Bainvegni tar la Vichipedia rumantscha, l'enciclopedia libra a la quala mintgin po contribuir – ils emprims pass èn fitg simpels!

Oz è venderdi, ils 3 da december 2021 e nus avain actualmain 3’721 artitgels.

Geografia  Istorgia  Sport

Scienzas  Religiun  Politica

Persunas  Cultura ed art  Linguistica

Grischun  Svizra  Lingua rumantscha

Tut ils artitgels Artitgels recumandads Artitgels tenor idiom

Artitgel da l’emna Il term globalisaziun designescha il fatg ch’ils entretschaments internaziunals sin blers secturs (economia, politica, cultura, ambient, communicaziun) s’augmentan, e quai sco process che cumpiglia individis, societads, instituziuns e stadis. Il term è probablamain sa furmà ils onns 1960. Dapi ils onns 1980 vegn el duvrà vastamain en tut il mund, quai che sa mussa tranter auter en quai ch’el cumpara dapi lura en il titel da numerus cudeschs. Sco precursur da la globalisaziun vala il colonialissem da blers stadis europeics. Quel ha cumenzà cun la scuverta da novas vias maritimas e da novs pajais. Ils acturs principals han furmà sur tschientaners il Portugal e la Spagna. Suenter la sconfitta da Napoleun è l’Engalterra daventada la pli impurtanta pussanza maritima dal mund (British Empire). Ca. dal 1880 fin il 1914 han blers stadis europeics empruvà da dumagnar pajais e colonias sut lur influenza (fasa centrala da l’imperialissem). Il Giapun ha empruvà da far quai fin il 1945. Suenter la Segunda Guerra mundiala ha cumenzà la decolonisaziun. L’‹onn african› 1960 han 18 stadis africans cuntanschì l’independenza. Dapi lura pon las anteriuras colonias trategnair atgnas relaziuns da commerzi cun auters pajais. La crudada da la tenda da fier e la fin da la Guerra fraida a l’entschatta dals onns 1990 ha midà a moda essenziala la situaziun geopolitica ed influenzà uschia decisivamain la globalisaziun.  » Leger vinavant Anteriurs artitgels da l'emna Maletg da l’emna Ina muetta dal bec a cularin (Larus delawarensis) cun plimas d'enviern a Windsor en l'Ontario. Foto: Crisco 1492 Anteriurs maletgs da l'emna Dapli rumantsch en la rait Il suandant è ina survista da purschidas rumantschas sin Internet. Pledari Grond online (rumantsch-tudestg) chattà.ch Lexicon Istoric Retic Radio e Televisiun Rumantscha Lia Rumantscha Giuventetgna Rumantscha (GiuRu) Punts, la gasetta giuvna Pledari rumantsch, talian, franzos, englais, tudestg Crestomazia Retorumantscha Digitala Tut davart software rumantscha

Davart Vichipedia Vichipedia è in'enciclopedia online, cooperativa e gratuita. Disponibla en passa 280 linguas, tracta Vichipedia temas tipics per enciclopedias, ma era tals preschents en almanacs, lexicons geografics e publicaziuns spezialisadas. Vichipedia è libramain modifitgabla, vul dir che mintgin po contribuir als artitgels gia existents u crear novs. Mintga cuntegn vegn publitgà sut la licenza Creative Commons CC-BY-SA e po perquai vegnì copià e reutilisà sch'ils cundiziuns da la licenza vegnan observadas. Participaziun Vuls ta participar? Legia las pretensiuns minimalas per artitgels; la registraziun è recumandada ma betg obligatorica. Vuls empruvar? Has basegn d'agid? Legia las instrucziuns u tschenta ina dumonda en la pinta. Gida a scriver e meglierar ils artitgels che mintga Vichipedia duai aver. ils 100 artitgels vitals. Projects accumpagnants Wikimedia Commons Collecziun da datotecas multimedialas Wikisource Collecziun da texts rumantschs sin il Wikisource multiling Wikisource Collecziun da texts rumantschs sin il Wikisource talian Wikibooks Cudeschs Wikispecies Inventari da spezias Meta-Wiki Coordinaziun tranter tut ils projects da Wikimedia Translatewiki Translaziun da l'interfatscha d'utilisader per rumantsch Wikidata Banca da datas universala