Scumbigls grischuns
|
Quest artitgel è memia pitschen.
Quest artitgel tudestg ta po probablamain gidar a cumplettar l'artitgel rumantsch. Qua chattas ti agid.
|
|
Questa pagina è scritta en sursilvan. |
Embrugls politics, confessiunals e militars en il Grischun en ils onns ca. 1607/18-1639 resortids dals conflicts tranter la Frantscha e la Chasa da Habsburg (Austria e Spagna) per la supremazia en Europa e per la controlla dals pass alpins.
El temps dall’ Uiara da trenta onns (1618-1648) ein ils pass grischuns vegni strategicamein pli impurtonts, sur quels menavan numnadamein las pli cuortas vias denter il marcau da Milaun ch’ era occupaus dils Spagnols e dils da Habsburg ed il Tirol. Entras quei han era ils Franzos sco inimitgs dils Spagnols mussau interess per ils pass grischuns. Las partidas che menavan l’ uiarra s’ interessavan era adina dapli per la Vuclina. Tras quella tiara ch’ era sutamessa al Grischun menavan las pli cuortas e cumadeivlas vias denter il Tirol (Austiacs ed ils da Habsburg) e Milaun (Spagnols ed ils da Habsburg).
La Frontscha seligia cul marcau da Venezia, la Spagna cun Milaun e cun l’ Austira. La Frontscha emprova era da mantener ina buna relaziun cun las Treis Ligias e seligia schizun per 10 onns cun ellas. Gieri Genatsch, Stefan Gabriel ed auters amitgs da Venezia emprovan d’ elliminar ils fauturs dalla Spagna e da Habsburg. La Vuclina e Bormeo bandunan las Treis Ligias. La Ligia grischa emprova da reconquistar il terren piars ed ei schizun promta da sedistaccar dallas duas autras ligias. Gieri Genatsch vesa plaunsiu la situaziun ed emprova da trer il Grischun ord quels scumbegls. El daventa denton sez in’ unfrenda da quels e vegn assassinaus igl onn 1639 en in’ ustria a Cuera. Suenter l’ Uiara da trenta onns sesminueschan las tensiuns plaunsiu. Las Treis Ligias secunvegnan cun l’ Austria e secumpran libras. 1763 reagescha Venezia e catscha ils Grischuns ord siu territori.