Gion Deplazes
|
Questa pagina è scritta en sursilvan. |
Gion Deplazes (* 22 da mars 1918 a Surrein, vischnaunca da Sumvitg; † 8 d'october 2015)[1] ei staus in scriptur romontsch.
Veta
[modifitgar | modifitgar il code]Gion Deplazes ei naschius sco emprem fegl da Giachen Mudest ed Onna Maria ils 22 da mars 1918 a Surrein/Sumvitg. El ei carschius si sco fegl d'in pur che fageva era aunc bugen dasperas pegnas scalegl. Ella vegliadetgna da nov onns ei sia mumma morta suenter in liung temps da malsogna. La devisa generala dalla famiglia Deplazes ei stada «Ura, spargna e lavura». Aschia ha el stuiu gidar bia il bab e la tatta suenter la mort d'Onna.
1933 tochen 1939 ha Deplazes frequentau la scola claustrala a Mustér. Suenter il seminari da scolasts ch'el haveva frequentau a Cuera ha el entschiet cun siu studi da historia, litteratura e psicologia a l'universitad a Fribourg e Turitg 1940. 1949 suenter sia dissertaziun ha Deplazes instruiu tudestg ed historia al gimnasi a Cuera e pli tard sco conrectur tochen 1990. Suenter sia pensiun ha el aunc instruiu siat onns romontsch alla scola da dunnas a Cuera. Zacu denteren eis el era aunc staus all'Universitad da Turitg ed alla Scol'aulta da Sogn Gagl sco lectur da litteratura e romontsch. El ei s'engaschaus bia per la cultura romontscha, aschia era per Lia Rumantscha ed ha era presidiau la Societad Retorumantscha e bia auter. El ei in dils pli impurtonts scribents romontschs.
Gion ha giu treis affons cun Camelia Freiman, la quala el ha maridau 1950. Els vivevan ensemen a Cuera. Ils 8 d'october 2015 ei Deplazes morts en la vegliadetgna da 97 onns.
Ovra
[modifitgar | modifitgar il code]1942 ha Deplazes per l'emprema gada entschiet a publicar sias ovras ed ei entras quei daventaus in dils pli enconuschents auturs sursilvans. El ha scret impurtontas lavurs davart la litteratura romontscha, plinavon era prosa, lirica e dramatica. Sia ovra litterara «Ovra litterara» da tredisch toms exista dapi 2003. Entginas ovras da Gion Deplazes ein vegnidas translatadas en tudestg, franzos, svedeis, rumen ed en engles.
Publicaziuns
[modifitgar | modifitgar il code]Romans
[modifitgar | modifitgar il code]
- Marietta - Romania, Cuera - 1951
- La davosa untgida - 1958
- Paun casa - 1960
- Passiuns - 1963
- La Bargia dil tschéss - 1964
- La Scappada - 1972
- Marlengia - 1980
- Martin e Martin Antoni - 1993, 1994
- Sco igl effet va ell'onza
Poesias
[modifitgar | modifitgar il code]- Rugada - 1957
- Schibettas - 1965
- Purgina - 1976
- Cambrida; Scalgias; Sgarfladas; Cun fluras tras las uras; Ils Dieus grecs; Passiun e levada - 1994
Scientific
[modifitgar | modifitgar il code]- Spigias da nies èr - 1959
- Curtin d`honur - 1984
- Prominenzas en l'anecdota - 1987
- Funtaunas - 1988-1993
- Die Rätoromanen - 1991
- Einführung in die rätoroman. Literatur - 1993
- Passiuns romontschas - 1994
- La spina ella spatla - 2001
- P. Maurus Carnot e ses giuvnals romontschs - 2004
Annotaziuns
[modifitgar | modifitgar il code]- ↑ En memoria da Gion Deplazes. Radiotelevisiun Svizra Rumantscha. 9 d'october 2015. Consultà ils 10 d'october 2015.