Evoluziun
Evoluziun numn’ins la midada da segns caracteristics ertavels d’ina populaziun da creatiras en la transiziun da generaziun tar generaziun. Quests segns caracteristics èn codads en furma da gens che vegnan copiads tar la fructificaziun e dads vinavant a la descendenza. Tras mutaziun poi dar differentas variantas da quests gens, uschenumnads allels, che effectueschan caracteristicas midadas u dal tuttafatg novas. Questas variantas e lur recumbinaziuns mainan tar differenzas ertadas (variabilitad genetica) tranter ils singuls individis. Sa mida il dumber da tals allels (l’uschenumnada frequenza d’allels) en ina populaziun e vegnan las caracteristicas correspundentas avant pli savens u pli da rar, alura discur ins dad evoluziun. Quai po succeder tras selecziun natirala (ratas da surviver e da reproducziun pli autas u pli bassas en consequenza da caracteristicas ch’èn sa midadas) u er tras l’uschenumnà drift genetic, pia tras midadas casualas durant la reproducziun genetica.
La teoria da l’evoluziun tras selecziun natirala ha Charles Darwin preschentà per l’emprima giada l’onn 1859 èn si’ovra The Origin of Species. Durant ils onns 1930 han ins cumbinà la selecziun natirala tenor Darwin cun las reglas da reproducziun elavuradas da Mendel e creà uschia la teoria sintetica da l’evoluziun. Tras sia immensa forza explicativa è la teoria da l’evoluziun daventada il principi organisatoric central da la biologia moderna. L’evoluziun explitgescha a moda cumplessiva la diversitad da la vita sin terra.
Colliaziuns
[modifitgar | modifitgar il code]- Dossier Evoluziun e diversitad sin chattà.ch
