Paraulas e ditgas rumantschas

Il temp da raquintar paraulas en la cuminanza dal vitg eran las lungas sairas d'atun e d'enviern. La rimnada da paraulas ha cumenzà tar nus pir avant ca. 100 onns. Dapi lura fin al di dad oz èn dentant vegnidas rimnadas e documentadas passa 500 paraulas rumantschas e passa 1000 ditgas ord la Rumantschia. En il territori rumantsch han però raquintaders profilads pudì vegnir registrads anc en quest tschientaner. Ils rumantschs dal grischun han rimnà bler dapli paraulas orginalas ch'ils Ladins dal Tirol u ils Friulans. En las regiuns refurmadas dal Grischun sa chattan paucs exempels da paraulas da tempra da legenda dal temp. La ditga è bain la furma la pli simpla, forsa a furma genuina. Ella relata in eveniment extraordinari, succedì en in lieu inditgà precisamain. En ses nuschegl cuntegna ella il scherm per la novella.L'eveniment extraordinari po esser succedì avant onns ed onns. La ditga è localisada. Quest fatg dat a l'enveniment ina tscherta realitad e forza. Ella na fa betg be starment ed anguscha, ella admonescha ed instruescha da guntgir greva culpa. Ils umans da la ditga sentan dolur e tristezza, giaudan legria e sa storschan dal mal. Tranter las numerusas ditgas chatt'ins er bleras che sa cuntentan cun l'eveniment starmentus. Quellas vulan simplamain far curturella, tegnair l'auditori en tensiun.

Colliaziuns

• Dossier Paraulas rumantschas sin chattà.ch