Puntcrap
Puntcrap (tudestg Rofla u Rof[f]laschlucht) è il num d’ina chavorgia dal Rain Posteriur situada tranter Sur (Sufers) ed Andeer-Balamburtg. La chavorgia sa chatta sin in’autezza da 1100 meters e furma il cunfin tranter la Valragn e la Val Schons.
Gist sut la chavorgia è situada la centrala ed il batschigl da regulaziun Bärenburg (Balamburtg) da las Ovras electricas Rain Posteriur. Quai signifitga che la chavorgia na vegn betg percurrida da tut l’aua dal Rain Posteriur.
Istorgia da l’ustaria en la Puntcrap[modifitgar | modifitgar il code]
L’emprima ustaria ch’è cumprovada en la Puntcrap datescha dal 1639. Igl è però pussaivel ch’edifizis pli vegls sa chattavan avant al medem lieu. Ils abitants profitavan dal traffic da rauba che passava sperasvi (via da sauma). Tranter il 1818 ed il 1823 èn vegnidas erigidas las novas vias sur il Pass dal Spleia ed il San Bernardin; er quellas manavan tras la Puntcrap. Suenter l’avertura dal tunnel dal Gottard l’onn 1882 è il traffic da rauba dà ensemen; autras pussaivladads da gudogn mancavan per gronda part.
Vers la fin dal 19avel tschientaner ha Christian Melchior-Pitschen decidì d’emigrar ensemen cun sia dunna en l’America. Il viadi surmar ha la vischnanca pajà als emigrants. L’ustaria ed il pitschen manaschi puril han ils geniturs manà vinavant. Tras si’activitad sco servient è Christian Melchior er arrivà a las Cascadas da Niagara. El ha vis co ch’i sa laschava gudagnar daners cun questa destinaziun d’excursiun ed ha realisà il potenzial turistic da bellezzas da la natira. El ha decidì da returnar e da render transibla la chavorgia, sinaquai ch’il public possia arrivar fin a la cascada situada en la part davos da la val.
Durant ils mais d’enviern dals onns 1907 fin 1914 – la stad era la famiglia occupada cun las lavurs agriculas – ha Christian Melchior siglientà cun tanvellas e radund 8000 chargias explosivas ina galaria or dal grip fin tar la cascada e sut il Rain Posteriur ora. Dapli che 10 000 foras han stuì vegnir battidas en il grip, e quai cun ils pli simpels utensils a maun. Sia dunna e ses uffants al han gidà tar questa lavur stentusa. Cumbain che la fulla da turists ha mancà a l’entschatta (Emprima Guerra mundiala) èsi reussì a Melchior da segirar cun sia nova attracziun turistica l’existenza da l’hotel ‹Rofflaschlucht› situà a l’entschatta da la chavorgia. Christian Melchior è naschì il 1862 e mort il 1940; sia dunna ha vivì dal 1869 fin il 1941.
Davart l’istorgia da Christian Melchior ha l’autura da cudeschs d’uffants ed illustratura tudestga Margret Rettich (1926–2013) edì in cudesch da maletgs (‹Die Geschichte vom Wasserfall›, 1974, nova ediziun 2015)[1]; quel è er cumparì en pliras versiuns rumantschas.[2]
Situaziun odierna[modifitgar | modifitgar il code]
La chasa sa chatta dapi il 1833 en possess da la famiglia Melchior. Ella è vegnida renovada pliras giadas e vegn manada oz en la 6avla generaziun.
Access a la chavorgia[modifitgar | modifitgar il code]
Tar la Puntcrap cumenzava en il 19avel tschientaner la veglia via dad Avras. Da la via naziunala A13 odierna sa lascha la chavorgia be sminar; tgi che vul visitar l’ustaria e la chavorgia banduna la A13 sper Balemburtg (arrivond dal nord, sortida Rofla, nr. 26) resp. Sufers (nà dal sid, sortida 27).
Gallaria[modifitgar | modifitgar il code]
-
Gallaria -
Marcaziun da l’aua gronda da l’october 2006 -
Cascada -
Hotel -
L’autostrada N13 en la Puntcrap
Annotaziuns[modifitgar | modifitgar il code]
- ↑ Cf. l’ediziun dal 2015.
- ↑ Cf. p.ex. la versiun sutsilvana.
Litteratura[modifitgar | modifitgar il code]
- Kurt Wanner: Via Spluga. Verlag Terra Grischuna, Cuira 2001. ISBN 3-7298-1139-8
- Margret Rettich: Die Geschichte vom Wasserfall. Otto Maier Verlag, Ravensburg 1974. ISBN 3-473-33854-0
Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]
Commons: Puntcrap – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio