Trembel nair
Il trembel nair (Populus nigra) è ina spezia da plantas or dal gener da las paplas (Populus) entaifer la famiglia Salicaceae. El è derasà vastamain en l’Eurasia e l’Africa dal Nord.
Descripziun
[modifitgar | modifitgar il code]Caracteristicas vegetativas
[modifitgar | modifitgar il code]
Il trembel nair crescha sco planta che perda la feglia d’atun e po, sut bunas cundiziuns dal lieu, cuntanscher autezzas da fin a 30 meters. Exemplars pli vegls èn da statura imposanta, romusa. Singuls exemplars cuntanschan in diameter dal bist da bundant 2 meters. Il bist è surtratg cun ina scorsa brin grischa cun ina structura groppa. Il bist e la curuna èn savens construids a moda irregulara, bizarra e fitg largia. Trembels nairs cuntanschan ina vegliadetgna da 100 fin 150 onns, en cas excepziunals da fin 300 onns.
Dals brumbels sorta in’odur dultschina. I sa tracta d’ina rascha tatganta, la quala ils avieuls rimnan per far ordlonder propolis.[1]
Sco tar tut las paplas sa differenzieschan ils fegls da chatschs lungs e da chatschs curts dal medem exemplar considerablamain in da l’auter. Vi da chatschs curts han quels ina furma rombica, vi da chatschs lungs èn els da furma rombic-ovala.
Caracteristicas generativas
[modifitgar | modifitgar il code]Il trembel nair è bichasan cun spartiziun da las schlattas; igl existan pia plantas masculinas e plantas femininas. In grond dumber da flurs cumparan mintgamai ordinadas en minas che flureschan anc avant che la feglia cumenza a chatschar. Las minas masculinas han ina lunghezza da fin a 12 centimeters e pendan a moda lucca. Quellas han 12 fin 30 stamins, dals quals ils anters (satgets da pollen) èn l’emprim cotschen purpur. Las minas femininas madiras èn stendidas. Il nuf fructiv cun dus stigmas mellens è bain visibel.
Il dumber da cromosoms munta a 2n = 38.[2]
Biocenosa
[modifitgar | modifitgar il code]Sin il trembel nair sa sviluppan otg tgirallas da notg indigenas, tranter quellas la tgiralla da papla. Sin la planta vivan er divers insects che produceschan galas (p.ex. plugls).
Derasaziun
[modifitgar | modifitgar il code]
Il trembel nair crescha en l’Europa a l’ur da flums en vastas parts da la zona temprada, cun excepziun da la Scandinavia, Scozia, Irlanda e Russia dal Nord. Effectivs pli vasts cumparan als gronds flums europeics Loire, Rodan, Po, Danubi, Elba, Rain e Weichsel. La spezia Populus nigra è en il fratemp daventada fitg rara. Per il pli la scumbiglian ins cun la furma ibrida Populus × canadensis (cf. sutvart).
Il trembel nair è ordvart pretensius areguard glisch e chalur. Ultra da quai ston ils lieus nua ch’ella crescha porscher in fitg bun provediment dad aua e substanzas nutritivas. Per il pli crescha la planta sin terrens da glera e sablun. Èn las relaziuns adattadas, po la planta crescher fin 1 meter ad onn. Inundaziuns periodicas n’èn nagin problem per il svilup da la planta, il cuntrari: quai favurisescha la forza da concurrer cun autras plantas, sco per exempel ruvers, ulms u il fraissen. En cas d’inundaziuns cuntinuantas ha il trembel nair però ina forza da crescher bundant main exprimida ch’ils saleschs. Lieus cun aua stagnada na vegnan betg populads, là sa chatta il spazi da viver tipic dals ogns. Sablun u glera ch’il flum maina cun sai e che auza en il decurs dal temp il nivel dal terren na furman medemamain nagin problem per il trembel nair: quel è numnadamain abel da furmar fin en l’auta vegliadetgna novas ragischs vi dal bist.[2]
Sistematica
[modifitgar | modifitgar il code]Sistematica exteriura
[modifitgar | modifitgar il code]
Entaifer il gener Populus vegn la planta attribuida a la secziun Aigeiros. Quai è cumprovà uschia tras caracteristicas morfologicas e tras analisas da l’ADN or dals nuschegls da las cellas. Tar l’analisa da l’ADN dals cloroplasts vegn la spezia però attribuida a la secziun Populus. In’explicaziun pussaivla e probabla è ch’il trembel nair è sa furmà tras ibridisaziun tranter ina spezia feminina or da la secziun Populus ed ina spezia masculina or da la secziun Aigeiros. Damai che las spezias da la secziun Aigeiros cumparan be en l’America dal Nord sto la planta esser sa furmada il pli tard en il miocen avant ch’ils dus continents èn ids dapart.[3]
Sistematica interna
[modifitgar | modifitgar il code]Entaifer la spezia Populus nigra vegnan differenziadas duas, magari er trais sutspezias:
- Populus nigra L. subsp. nigra: Questa sutspezia cumpara en l’Europa Centrala ed Europa dal Sid e represchenta la furma nominala. Il territori da derasaziun cumpiglia er anc l’Asia dal Sidvest, sch’ins na distingua betg sco terza sutspezia Populus nigra subsp. afghanica. Caracteristics èn ils fegls nivs (senza chavels).
- Populus nigra subsp. betulifolia (Pursh) W. Wettst.: Questa sutspezia è derasada en l’Europa dal Nordvest. Ils fegls e chatschs giuvens èn in pau pli pailus.
Dapi il 17avel tschientaner vegnan er plantads en l’Europa trembels nairs canadais (Populus deltoides) e surtut furmas bastardas (Populus × canadensis) ch’èn resortidas da cruschadas tranter il trembel nair american e la furma indigena. Da questas furmas ibridas èn enconuschentas 14 sorts che vegnan surtut plantadas per motivs economics: La massa da laina che resulta è pli gronda e la qualitad dal lain dal bist è superiura pervi da la creschientscha guliva. Savens n’èsi però betg simpel da distinguer be ad egl las furmas autoctonas da las variantas ibridas. En fitg blers lieus han ils bastards stgatschà en il fratemp la furma nominala autoctona. Quest’ultima vala perquai en divers pajais sco ‹periclitada›.
Utilisaziun
[modifitgar | modifitgar il code]Gia en il segund tschientaner ha il medi grec Galen cusseglià en cas d’inflammaziuns in itg or dals brumbels dal trembel nair. Tals itgs pon ins er anc cumprar oz sco balsam calmant.
Il lain glisch dal trembel nair vala sco il pli custaivel tranter las paplas indigenas ed è fitg popular tar entagliaders da sculpturas. Tuttina tutga il lain da papla actualmain tar ils lains ils plis favuraivels.
Furmas cultivadas
[modifitgar | modifitgar il code]- 'Italica': Tar quella sa tracti da l’enconuschenta papla da piramida u papla taliana che vegn savens plantada en l’Europa Centrala. Questa sort è adina masculina e cuntrari a la furma nominala sa diromescha il bist gia pauc sur il terren e la roma crescha dretg si, uschia ch’i sa sviluppa ina statura satiglia, magari en furma da colonna. Ins suppona che questa varianta derivia oriundamain dal Turkestan u da la Persia.
- 'Italica Femina': Questa furma ha las caracteristicas da la papla da piramida, ma è adina feminina.
- 'Plantierensis': Questa varianta han ins sviluppà il 1855 a Metz. Ella ha ina statura cumparegliabla cun la papla da piramida, sa distingua però da quella tras monis dals fegls e roms pailus che daventan nivs en il decurs da la stad.
Annotaziuns
[modifitgar | modifitgar il code]- ↑ Frank Hecker e.a.: Der Kosmos Tier- und Pflanzenführer: 1000 Arten, 4000 Abbildungen, 2013, p. 325.
- ↑ 2,0 2,1 Erich Oberdorfer: Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete. 8avla ed., Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 2001, ISBN 3-8001-3131-5, p. 301.
- ↑ Mona Hamzeh, Selvadurai Dayanandan: Phylogeny of Populus (Salicaceae) based on nucleotide sequences of chloroplast TRNT-TRNF region and nuclear rDNA. En: American Journal of Botany, tom 91, 2004, p. 1398–1408.
Litteratura
[modifitgar | modifitgar il code]- Horst Weisgerber (ed.): Die Schwarzpappel. Probleme und Möglichkeiten bei der Erhaltung einer gefährdeten heimischen Baumart. En: Forschungsberichte der Hessischen Landesanstalt für Forsteinrichtung, Waldforschung und Waldökologie, tom 24, Hann. Münden 1998.
Colliaziuns
[modifitgar | modifitgar il code]
Commons: Trembel nair – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio- Populus nigra L. s. str., sin: infoflora.ch
- Vast cumpendi davart il trembel nair