Zum Inhalt springen

Utilisader:Andreas/Plazzals/Giat d'Iriomote

Ord Wikipedia
Giat d'Iriomote

Il giat d'Iriomote (Prionailurus iriomotensis; giapunais: 西表山猫 Iriomote-yamaneko) è in giat selvadi cun quasi la medema grondezza ch'il giat da chasa che viva be sin l'insla giapunaisa Iriomote. El vegn considerà sco «fossil vivent» da varsaquants biologs perquai ch'el n'è betg sa midà grondamain da sia furma primitiva. Il giat d'Iriomote è ina da las spezias da giats las pli periclitadas cun ina populaziun totala stimada da damain che 100 exemplars. El ha ina pel brin stgira, ina cua spessa e na po betg trair enavos sias griflas.[1]

Num[modifitgar | modifitgar il code]

Cur ch'el è vegnì scuvert l'onn 1965,[2] è el vegnì considerà sco ultim survivent d'ina lingia da felins svanida ed è vegnì inserì en il gener separà Mayailurus cun il num Mayailurus iriomotensis. Suenter è el vegnì classifitgà sco sutspezia dal giat leopard avant ch'el è vegnì elevà danovamain sin il status da spezia en il medem gener sco il giat leopard, Prionailurus.[3] Questa classificaziun vegn dentant anc discutada: ina gronda part da las autoritads resguarda il giat d'Iriomote anc sco spezia separada perquai ch'el sa differenziescha avunda dal giat leopard da terra ferma. Ils abitants dad Iriomote al numnan Yamamayaa («giat da muntogna»), Yamapikaryaa («egls traglischants da muntogna») u Pingiimayaa («giat fugì»).

Descripziun[modifitgar | modifitgar il code]

Cumportament[modifitgar | modifitgar il code]

Il giat d'Iriomote viva solitariamain, ma ils territoris da divers exemplars sa cruschan. Ils territoris dals mastgels varieschan tranter 2,1 e 4,7 km², quels da las femnas s'extendan da 0,95 fin 1,55 km².

Chatschond il di e la notg tant sin plantas sco sin terren, è il giat d'Iriomote in predatur generic opportunistic. Ins di che la stad saja el pli activ da notg che l'enviern. Durant il di sa zuppa el en sfessas en la grippa u en foras en plantas avant ch'el va a chatscha sin il far notg. En detenziun sa mussa el sco nudader entusiastic, giugond savens en l'aua. Igl è enconuschent che en la natira el è in cas da traversar flums e che probablamain el chatscha peschs e giombers en l'aua. Per chatschar s'avischina el plaun a plaun a la preda avant ch'el la assaglia e mazza.

Reproducziun[modifitgar | modifitgar il code]

Ils exemplars en detenziun entschaivan a perder pais l'enviern ed a passentar grondas parts dal di cun marcar il territori cun urin. Ins suppona ch'els fetschian quai en preparaziun a la copulaziun. Durant l'enviern pon ins al vesair pli frequentamain en pèrs e tadlar pli savens lur viers. Ils mastgels lutgan savens tranter els. Els miaulan e ... sco giats da chasa. Ins crai che la copulaziun ha lieu il favrer/mars ed il settember/october.

Suenter ina purtanza da circa 60 dis naschan dus fin quatter giattels en ina tauna en ina sfessa u ina planta chava. Ils giattels sa sviluppan bler pli rapidamain che quels dal giat da chasa, en maniera ch'els daventan independents gia en la vegliadetgna da trais mais.

L'onn 1999 è vegnì publitgà in studi spezial davart la reproducziun dal giat d'Iriomote.

Alimentaziun[modifitgar | modifitgar il code]

Dad in studi resulta che 50% da la biomassa da la preda dal giat d'Iriomote consista da mamifers, 25% dad utschels e 20% da reptils. I para che la predilecziun per mamifers sa sminuescha la stad en favur d'in dumber pli aut dad utschels e reptils. Numericamain èn er insects fitg impurtant, importond fin in terz da la preda totala, ed en ils excrements dal giat èn vegnidas identifitgadas almain 39 spezias da baus. Igl è enconuschent che il giat d'Iriomote chatscha chauns sgulants, ratuns nairs, portgs selvadis, iruns stgarvunads, quacras, rallas, columbas, raunas, pivs nanins, pestgaderins, puppencotschens, turschs, corvs e skinks.[4] Or dals excrements èn vegnids identifitgads dapli che 95 spezias d'animals.

Derasaziun e spazi da viver[modifitgar | modifitgar il code]

Tavla d'avertiment a la strada da l'insla («Attenziun, animals» e giat d'Iriomote)

L'insla Iriomote cun ina surfatscha da 292 km² è situada en il sid extrem da las inslas Ryukyu, 200 km a l'ost dal Taiwan (24° 15′–25′ da latituda settentriunala ed 123° 40′–55′ da longhituda orientala). L'insla è muntagnusa e cuverta da guauds pluvials subtropics cun plantas da feglia semperverdas, per lung dals estuaris creschan mangrovas. La muntogna la pli auta è da be 470 m.

Il giat endemic è derasà en vischinanza d'aua sin tut l'insla, quai includa splagias e schizunt terren cultivà. El evitescha be zonas ch'èn fitg populadas. Disfortunadamain mussa el ina tscherta preferenza per ina zona da guaud costala ordaifer il territori da protecziun, là nua ch'è vegnida construida la suletta strada da l'insla.

Conservaziun[modifitgar | modifitgar il code]

Rolla en la cultura[modifitgar | modifitgar il code]

Referenzas[modifitgar | modifitgar il code]

  1. http://www.ofcats.com/2007/09/iriomote-cat.html a description of the species as whole and its current state
  2. http://www.jwildlifedis.org/cgi/content/abstract/26/2/236 Date of discovery and disease related information on the species
  3. http://jhered.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/78/2/105 Differences with other similar species
  4. http://www.jstage.jst.go.jp/article/mammalstudy/30/2/30_151/_article The diet of the species

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]