Utilisader:Andreas/Plazzals/Ura blaua

Ord Wikipedia
Ura blaua tar ina punt da peduns.
A l'orizont la cotschnur dal tramunt.
La porta da Brandenburg a l'ura blaua
Il palazi da Westminster a l'ura blaua
Il dom da Cologna a l'ura blaua

Ura blaua (dal franzos l'heure bleue) numn'ins il temp da brina tranter la rendida dal sulegl e la stgirezza da la notg ed il temp pauc avant la levada dal sulegl. Durant quel temp ha il tschiel blau stgir approximativ il medem grad da clerezza sco la glisch artifiziala da l'illuminaziun da chasas e vias. Il blau dal tschiel ha dentant in'autra causa fisicala che durant il di e pia er in'autra composiziun spectrala.

Explicaziun fisicala da la colur[modifitgar | modifitgar il code]

Ses num ha l'ura blaua causa la colur blau stgira dal tschiel cler en quest temp. Cauasada na vegn quel blau stgir dentant betg da la diffusiun da Rayleigh ch'è respunsabla per il blau dal tschiel durant il di, anzi: durant la rendida dal sulegl vegn la part blaua da la glisch dal sulegl diffus or (herausgestreut) sin la lunga via tras l'atmosfera da la terra ed il tschiel stuess atgnamain esser grisch fin nair.

Quest fenomen è vegnì scuvert pir l'onn 1952 dal geofisicher american Edward Hulburt (1890–1982) e vegn numnà l'ura blaua da l'ozon.[1] En realitad vegn la colur blaua dal tschiel durant la levada e rendida dal sulegl causada da l'existenza da la sfera d'ozon en 20 fin 30 kilometers autezza sur il terratsch. Edward Hulburt ha pudì cumprovà ch'il blau dal tschiel en quest temp sa basa be per in terz sin la diffusiun da Rayleigh, ma per dus terz sin l'absorbaziun particulara da l'ozon. Sin il far di/notg vegn la glisch blaua causada sulettamain da la sfera d'ozon.

Temperatura da colur[modifitgar | modifitgar il code]

En la fisica descriva la temperatura da colur las cundiziuns da glisch midadas. Entant ch'il sulegl ha ina temperatura da colur da var 5500 K, importa quella dal tschiel blau tranter 9000 K e 12'000 K. Da di sa maschaidan questas duas funtaunas da glisch tar la glisch dal di tipic cun ina temperatura da colur da 6500 K. Durant l'ura blaua manca la glisch dal sulegl directa, ed i resta il blau dal tschiel.

La proporziun da colur blaua pli auta da la glisch dal tschiel pon ins vesair er durant il di a la sumbriva.

Durada[modifitgar | modifitgar il code]

L'ura blaua dura tranter 20 minutas en las tropas, 30 minutas (equinotg) fin 50 minutas (solstizi) en l'Europa Centrala, fin 5 uras en las notgs alvas e teoreticamain duas emnas sin ils Pols.

L'ura blua en la fotografia[modifitgar | modifitgar il code]

.

Vesair era[modifitgar | modifitgar il code]

  • Erdschattenbogen

Litteratura[modifitgar | modifitgar il code]

  • Hulburt, Edward.O.: Explanation of the Brightness and Color of the Sky, Particularly the Twilight Sky, Journal of the Optical Society of America, 1953, Vol. 43, Issue 2, pp. 113-118

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]

Commons Commons: Ura blaua – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio

Referenzas[modifitgar | modifitgar il code]

  1. Götz Hoeppe: Himmelslicht, Spiegelbild des Erdklimas, Libra Universitad da Berlin