Utilisader:Mesoscaph/Cudeschs/Linguas dal mund/Polonais

Ord Wikipedia

Nua discurran ins polonais e quantas persunas discurran questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Enconuschientschas dal polonais en l'Europa
Suenter la Segunda Guerra mundiala è il territori statal da la Pologna sa spustà vers vest: las parts cotschnas èn vegnidas vitiers; las parts grischas èn crudadas davent

Polonais vegn oravant tut discurrì en Pologna. Bleras persunas che discurran polonais vivan er en stadis vischins sco il Belarus, la Lituania, l'Ucraina e la Tschechia. Sper ulteriurs stadis europeics – t.a. bundant in mez milliun en la Gronda Britannia – vivan impurtantas cuminanzas da lingua polonaisa en l'Argentinia e Brasilia, en ils Stadis Unids ed il Canada, en l'Israel ed en ils Emirats Arabs Unids sco er en l'Australia.

Tut en tut discurran var 46 milliuns umans polonais. Da quels vivan radund 38 milliuns en Pologna. Radund 10 % dals burgais da l'Uniun europeica discurran polonais sco lingua materna.

Tge scrittira dovra questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

La lingua polonaisa vegn scritta en l'alfabet latin, però senza utilisar las letras Q, V ed X. Percunter dovra l'alfabet quatter diacritics, vul dir puncts, crutschs, accents u stritgs che vegnan agiuntads a singuls bustabs per inditgar in'autra pronunzia u in autr'intunaziun ch'il bustab senza segn. Uschia vegn per exempel ‹ń› pronunzià sco ‹ni› e ‹ł› sco ‹v›. Pervi da questas differenzas dispona l'alfabet polonais da betg main che 32 bustabs:

A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

Tge savain nus davart l'istorgia da questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Sco la gronda part da las linguas en ils pajais vischins, deriva er il polonais dal protoslavic, ina lingua morta ora che vegniva discurrida avant blers onns en vastas parts da l'Europa Centrala e da l'Ost. La lingua polonaisa sco che nus l'enconuschain oz, ha cumenzà a sa sviluppar enturn il 10avel tschientaner, dal temp che la Pologna è daventada in agen stadi. En spezial è l'istorgia da la lingua colliada cun il duca Mieszko I ch'ha unì diversas stirpas slavas en la regiun. Suenter che la Pologna è daventada cristiana l'onn 966, ha il pajais surpiglià l'alfabet latin per scriver sia lingua. Avant n'enconuscheva la lingua nagin sistem scrit e vegniva be dada vinavant a bucca.

Tar las pli veglias cumprovas da la lingua polonaisa scritta sa tracti da texts religius, scrits dal clerus catolic. Il dumber da texts betg religius è creschì en il decurs dal temp medieval, e la lingua è sa sviluppada e sa midada, integrond er pleds d'autras linguas sco tudestg, russ u tschec. Ozendi sa serva il polonais – sco bleras autras linguas – savens da l'englais per denominar novas invenziuns tecnologicas. Uschia ha il computer per exempel num en polonais komputer.

Tge locuziuns pudessan esser utilas en questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Baselgia da lain tradiziunala en Pologna

ja – jau

ty – ti

cześć – hallo

do widzenia – a revair

dobranoc – buna notg

słoń – elefant

kot – giat

Polska – Pologna

imię – num

Ina pitschna poesia[modifitgar | modifitgar il code]

Lulajże Jezuniu, moja perełko!

Lulaj ulubione me pieścidełko.

Lulajże, Jezuniu, lulajże, lulaj!

A Ty Go, Matulu, w płaczu utulaj.


Dorma, pitschen Jesus, mia pitschna perla!

Dorma, mes charin favurì.

Dorma, pitschen Jesus, giaschend en bratscha amanta

E ti, mammina, al charsina cur ch'el bragia.