Utilisader:Mesoscaph/Cudeschs/Linguas dal mund/Russ

Ord Wikipedia

Nua discurran ins russ e quantas persunas discurran questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Pajais cun russ sco lingua principala (blau cler: segunda lingua)

Russ na vegn betg be discurrì en Russia, mabain er en la Bielorussia ed en la part orientala da l'Ucraina. Plinavant converseschan ils pajais da l'anteriura Uniun sovietica, ch'han atgnas linguas, in cun l'auter en lingua russa. Il russ gioga qua pia la medema rolla sco en autras parts dal mund l'englais.

Russ vegn ultra da quai discurrì en lieus da colonisaziun d'emigrants russ. Tals datti en ils Stadis Unids, en Germania ed en auters stadis.

Tge scrittira dovra questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

L'alfabet russ consista da 33 bustabs

L'alfabet russ sa serva da bustabs cirillics. Tenor la legenda han ils dus frars e missiunars Kyrillos e Methodios da Bizanz creà en il 9avel tschientaner da bustabs ebraics e grecs l'alfabet russ. La scrittira cirillica è sa midada fitg en il decurs dal temp, bler pli ferm che la scrittira latina. En vardad na pon Russ dad oz betg pli leger in cudesch d'ina vegliadetgna da traitschient onns. Quai betg be perquai che la lingua è sa midada, mabain er perquai ch'els na pon betg pli leger bleras letras. L'ultima gronda midada en la scrittira russa hai dà il 1918. Dapi lura è l'alfabet restà il medem. L'alfabet russ odiern consista da 33 bustabs.

Tge savain nus davart l'istorgia da questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Russ è ina lingua slava. Las linguas slavas han blers tratgs cuminaivels: Per part van lur pleds enavos sin las medemas ragischs, per part han quels ina grammatica sumeglianta. Ils scienziads crain perquai che tut las linguas slavas derivian d'in protoslav, vul dir d'in slav tempriv ch'ils Slavs discurrivan avant lung temp, circa enturn l'onn 1000. Cun il temp è questa lingua sa derasada adina dapli, e la glieud en pajais situads lunsch in ord l'auter han cumenzà a discurrer differentamain. Ins suppona ch'il russ è daventà en il 14avel e 15avel tschientaner in'atgna lingua. Igl è quai stà il temp cur che la Russia è puspè vegnida liberada dals invasurs mongols.

Gist tuttina sco che la Russia è sa midada en il decurs dal temp, n'è er la lingua betg restada la medema. Las grondas vieutas istoricas han adina manà a novaziuns en la lingua e litteratura. Sco bab da la litteratura russa moderna vala Alexander Sergejewitsch Puschkin. Er sche la lingua russa sa mida vinavant, è la lingua da Puschkin daventada in fundament fix per il stil russ classic e vala sco standard da quella (vul dir sco mesira, tenor la quala ins s'orientescha).

La litteratura russa enconusch'ins fitg bain en ils stadis occidentals. Forsa has ti gia udì da Tolstoi? U da Dostojewskij, Nabokov e Brodskij? Ma ils auturs russ han er scrit bellezza cudeschs d'uffants: Alexander Sergejewitsch Puschkin (1799–1837) ha scrit cudeschs tant per creschids sco er per uffants. Cur ch'el era anc in uffant, al ha sia baila Arina Rodionavna raquintà bleras bellas paraulas popularas. Pli tard ha Puschkin mess en scrit questas paraulas, e quai en furma da vers. Quests cudeschs èn daventads classichers da la litteratura d'uffants. Mintg'uffant russ po recitar a memoria vers da Puschkin.

Lew Nikolajewitsch Tolstoj (1828–1910) è l'autur dal roman ‹Guerra e pasch›. En il vest è el senza dubi il pli enconuschent poet russ. Er el ha scrit cudeschs d'uffants. El aveva in cor per la populaziun rurala ed empruvava da gidar tant sco pussaivel questa glieud. El ha fundà ina scola per ils uffants dals purs ed ha sez scrit ils cudeschs da scola ch'i duvrava. Trais fitg bels cudeschs ha el er scrit davart ses agens onns d'uffanza e da giuventetgna.

Er en il 20avel tschientaner èn vegnids scrits blers interessants cudeschs d'uffants e da giuvenils, per exempel da Kornei Iwanov Chukovski (‹Istorgias dal nausch lader Barmaley e da l'amiaivel medi Ajbolit›), Samuil Marshak (‹L'istorgia da la tuppa mieurina e da la chamona da giats›) e Nikolai Nosov (‹Las aventuras da Nesnaijka e da ses amis›).

Tge locuziuns pudessan esser utilas en questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

• Привет – priwjet – Hallo! (tranter persunas che s'enconuschan)

• Здравствуйте – zdrastwujte – Bun di! (in pau pli formal)

• Как дела? – kak djela? – Co vai?

• Меня зовут... – menja zawut – Jau hai num...

• Давай дружить! – daway druschit´ – Ans lascha esser amis!

• До свидания! – doswidánja – A revair!

• пoка! – paka – Tschau

Ina pitschna poesia[modifitgar | modifitgar il code]

Уронили мишку на пол,

Оторвали мишке лапу.

Всё равно его не брошу –

Потому что он хороший.


Pronunzià vegn quai uschia:

Uranili mischku na pol,

Atarwali mischke lapu.

Wsjo rawno jewo nje broschu –

Patamu schta on charoschij.


E quai vul dir:

L'urset è dà per terra,

qua ha el pers ina da sias toppas.

Ma jau na sun betg ma separà dad el –

Pertge ch'el è uschè char.