Utilisader:Mesoscaph/Cudeschs/Linguas dal mund/Sanscrit

Ord Wikipedia

Nua discurran ins sanscrit e quantas persunas discurran questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Derasaziun dals pievels indogermans fin 1000 a.C. En il sidost da lur territori da derasaziun è sa sviluppà il sanscrit
Passascha or da la famusa ovra Bhagavad Gita

Cumpareglià cun autras linguas, discurran ozendi be paucs sanscrit. Igl èn var 200 000 persunas en tut il mund che san propi bain sanscrit.

Il sanscrit è ina lingua antica che vegn surtut discurrida da spirituals (ils bramans) e da scienziads che s'occupan da vegls texts religius. Il pli enconuschent da quests texts en sanscrit èn las Vedas, las sontgas scrittiras dal hinduissem. I dat però blera glieud che chapescha in pau sanscrit, perquai che sanscrit è impurtant per autras linguas indicas sco er per il hinduissem che furma la terz gronda religiun dal mund.

En l'antica era il sanscrit derasà vastamain. Ma oz datti be anc paucas regiuns en il mund, en las qualas vegn fatg diever da questa lingua. Surtut en l'India, là datti il pli grond dumber d'umans che discurran sanscrit. Ma igl èn fitg paucs, tar ils quals il sanscrit è sa mantegnì sco lingua materna: be anc var 6000, oravant tut en l'India dal Sid.

190 000 Inds discurran sanscrit sco segunda lingua. Igl èn quai surtut hinduists asiats. Pertge che en las scrittiras sontgas da lur religiun hinduistica ed en lur chants da baselgia viva il sanscrit vinavant.

I dat oz anc duas linguas ch'èn fitg sumegliantas al sanscrit. Sch'ins vul survegnir in'impressiun co ch'il sanscrit oriund avess pudì tunar, alura duess ins tadlar il lituan u letton. Pertge che da tuttas linguas indogermanas anc existentas, èn quellas s'allontanadas il pli pauc da lur origin.

Tge scrittira dovra questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Sanscrit vegn scrit en la scrittira devanagari. Igl è quai ina da las pli veglias scrittiras dal mund. Intginas linguas indicas sco hindi u marathi fan anc oz diever da las letras dal devanagari. Sanscrit è stà l'emprima lingua ch'ha duvrà quests segns. Sur lung temp ha il sanscrit be furmà ina lingua discurrida a bucca. Cur ch'ins ha alura cumenzà a nudar il sanscrit, han ins l'emprim utilisà autras scrittiras, fin ch'il devanagari è daventà la scrittira normala dal sanscrit.

Tge savain nus davart l'istorgia da questa lingua?[modifitgar | modifitgar il code]

Il sanscrit è probabel arrivà vers 1200 a.C. nà dal Proxim Orient en l'India. En il decurs dal temp è il sanscrit daventà adina dapli la lingua da la classa regenta, dals sacerdots, retgs e funcziunaris superiurs. Per glieud simpla eri grev da chapir sanscrit. Cun l'ir dal temp è questa lingua quasi morta or. Be en las scrittiras ed en las tradiziuns religiusas dals budists è ella restada viva.

Oz vala il sanscrit sco lingua da l'antica e dals scienziads sco tar nus en l'Europa il latin. Sco ch'il latin furma la basa da tut las linguas romanas, ha il sanscrit gì grond'influenza sin bleras linguas indicas. Perquai è il studi dal sanscrit anc adina d'impurtanza. I sa tracta d'ina lingua fitg ritga e cumplexa.

Impurtants auturs da l'antica ch'han scrit sanscrit èn stads Vyasa, Kalidasa e Chanakya. Ils gronds epos dals hindu èn il Ramayana ed il Mahabharata. Quels èn, sco las Vedas e las Upanischadas (vegls texts religius-filosofics), scrits en sanscrit.

Pleds emprestads e cifras[modifitgar | modifitgar il code]

Pleds emprestads

Ariam – ina denominaziun eterogena per Europeans da pel clera. Il pled duess ins però duvrar cun precauziun: Sco arians (Arier) designavan ils Tudestgs dal temp da Hitler sasezs per s'auzar sur auters pievels, surtut sur ils gidieus

Bhagwan – in titel d'onur per in magister religius

Dschungla – cuntrada tropica cun vegetaziun fitg ritga

Guru – magister dal hinduissem

Mandala – in rudè, surtut en l'art religius, ch'enserra insatge custaivel

Mantra – ina sentenza che vegn repetida bleras giadas

Oranscha – fritg dal sid

Pigiama – da pajama, in toc vestgadira che sumeglia quel

Punsch – dal pled sanscrit per tschintg, perquai che tschintg chaussas tutgan en il punsch

Swastika – crusch giavunada, da la quala ils nazis han fatg maldiever per lur intents

Yoga – exercizis corporals che duain rinforzar il spiert

Cifras

एक – eka – in

द्वी – dvi – dus

त्री – tri – trais

चतुर – chatura – quatter

पांच – paancha – tschintg

षष – shasha – sis

सप्त – sapta – set

अष्ट – ashta – otg

नव – nava – nov

दस – dasa – diesch

एकIदस – ekadasa – indesch