Utilisader:Mesoscaph/Cudeschs/Noss sistem solar/Tschinta da Kuiper

Ord Wikipedia

Fatgs

  • La tschinta da Kuiper è ina regiun dal sistem solar ch'ins ha scuvert pir dacurt.

[[Datoteca:.jpg]]

La tschinta da Kuiper s'extenda davent da l'orbit da Neptun var trais milliardas (3 000 000 000) kilometers en l'univers. Ella consista da tocs glatsch cun cumponentas organicas. Quai fa ch'els sumeglian in pau comets. Quests tocs vegnan er numnads planetoids. La tschinta da Kuiper è eventualmain sa furmada tras la gravitaziun dal giuven Jupiter ch'ha bittà ils objects en lur posiziun odierna.

Quant gronds èn ils objects da la tschinta da Kuiper?[modifitgar | modifitgar il code]

Posiziun da la tschinta da Kuiper dador ils planets exteriurs

Ils pli gronds objects da la tschinta da Kuiper èn Pluto (cun 2390 km il pli grond diameter), Eris (diameter 2326 km, ma pli gronda massa che Pluto), Makemake e Heumea. Suenter la scuverta dad Eris il 2005 han ils astronoms l'emprim vulì recepir quel sco dieschavel planet dal sistem solar; ma la finala han ins er declassà Pluto (ch'era vegnì scuvert l'onn 1930) è definì il 2006 la nova classa dals planets nanins. Sper bundant in tozzel objects d'ina grondezza da 1000 km u dapli (t.a. er intginas glinas), ha la gronda part dals objects da la tschinta da Kuiper be in diameter d'intgins kilometers u d'intgins diesch kilometers. Entant han ins scuvert bundant 1000 object en la tschinta da Kuiper ed ils astronoms supponan ch'i pudessan anc vegnir chattads blers auters.

Tenor tge è ella vegnida numnada?[modifitgar | modifitgar il code]

L'emprim object da la tschinta è vegnì chattà cun agid da l'observatori da Mauna Kea a Hawaii. Suenter questa scuverta èn ins sa decidids da numnar la tschinta tenor l'astronom Gerard Kuiper, il qual aveva supponì l'onn 1951 ch'ina tala tschinta haja existì avant lung temp. Astronoms sco Frederick Leonard, Kenneth Edgeworth e Julio Fernandez eran pli tard stads da l'avis che la tschinta existia anc adina; perquai la numnan intgins astronoms tschinta dad Edgeworth-Kuiper.

Co vegnan ils objects da la tschinta da Kuiper tar lur num?[modifitgar | modifitgar il code]

Vegn scuvert in nov object en l'univers, survegn quel in num provisoric. Quest num cumenza cun l'onn da sia scuverta, suandà d'intgins bustabs u cifras che dian en tge mais ed en tge successiun ch'els èn vegnids scuverts. Pli tard survegnan ils pli impurtants objects dretgs nums che derivan per il pli da la mitologia. Uschia hai per exempel dà da l'object cun la denominaziun provisorica 2003 EL61 pli tard il planet nanin Haumea.

Orcus, Chairon e Varuna èn vegnids numnads suenter dieus mitologics dal hades (enfiern), Quaoar suenter il dieu da la creaziun dal pievel indian dals Tongva.