Utilisader:Raschladiras/Cudeschs/Anton Filip Ganzoni/Peider gnoc

Ord Wikipedia

Peider na vegniva betg numnà en sia vischnanca auter che be Peider gnoc. Ed el sa laschava plaschair quest surnum, siond el en vardad in pau agen; ma tuttina, en sia moda era el scort avunda. Ils auters na s'accurschevan però betg da quai. La glieud na guardava betg da malaveglia sin el, mabain al deva gugent almosnas cur ch'el era en basegn ed el, sa laschond sin lur buntad, gieva l'entir di cun la bucca averta e senza nagin'occupaziun per il vitg enturn.

Ses geniturs eran morts gia baud ed uschia era el creschì si abandunà, selvadiamain, senza avair emprendì nagut nizzaivel; ma dal mal na fascheva el a nagin. Aveva el said, sche gieva el al bigl e baveva aua; aveva el fom, sche sa vulveva el a l'emprima massera ch'el veseva sin isch e sa nutriva da las vanzadiras ch'al vegnivan purschidas. E cur ch'el aveva sien, gieva el en in clavà e giascheva en il strom.

Peider gnoc n'era gnanc vestgì uschè mal per ses stadi: El aveva in pèr bunas chautschas da ponn da chasa, a las qualas na mancava nagut auter ch'ils givlars, in tschop cun mongias pli u main ruttas ed ina chapitscha ch'era stada ina giada nova! Cur ch'el era sadulà, sche era el da buna luna e chantava da tut cor. Ina suletta chaussa enconuscheva el a fund: chantar sco ils utschels. El saveva imitar surtut il chant da la lodola ch'igl era propi da smirvegliar.

Da quel temp eri sin terra tut auter che uss. I deva anc guauduns d'ina lunghezza da tschientineras da miglias; quai era anc dal temp dals chavaliers, dals gigants e da tantas chaussas mirvegliusas.

Ina giada ch'il zain da la vischnanca aveva gia daditg tutgà da mezdi, ha noss Peider sentì ina fom naira, e passond el gist sper la chasa da glieud ritga vi, è el entrà ed ha dumandà insatge da mangiar.

La massera era en cuschina e lavava giu, cur che Peider è cumparì sin isch. Ella ha mess sia lavur or da maun ed al ha dà vi ina meltra, en la quala ella aveva rimnà tut las vanzadiras da quel di ed ha ditg: «Qua, mes pover Peider, ta sadulescha e di in babnoss per noss pors, sinaquai ch'i vegnian gronds e grass!»

Peider è sesì giun plaun, ha prendì la meltra tranter las chommas e svutrà il cuntegn, ma el ha chattà zunt paucas raubas mangiablas. Cur ch'el ha gì finì la zavrada, ha el litgà giu la detta ed engrazià sco sch'el n'avess anc mai survegnì insatge pli bun da mangiar. «Quai è stà in excellent chapunet», ha el ditg sco per sasez, sa sfruschond giu la bucca, «quel è senza dubi vegnì preparà cun la pli fina farina e fatg d'ina cuschinunza perfetga.»

La dunna, udind quests pleds, è sa sentida fitg lusingiada ed ha ditg, sa vulvend vers noss Peider: «Pover mat, spetga in mument, jau vi anc ir per in toc paun.» Ed ella al ha purtà ina bella fletta da paun frestg. Peider gnoc ha mors viaden sco in luf fomentà, schend che sin tut il mund na sa chattia nagin pasterner che fetschia meglier paun che quest.

Ses pleds han lusingià adina dapli la massera. «Hm!», ha ella pensà, «tge gust che quest pover guaffen avess, sch'el survegniss tar il paun er anc in pau paintg frestg.» Ella è ida svelt en chaminada e vegnida natiers cun in bun toc paintg per Peider. Ai, co che quel ha cumenzà uss a ludar anc dapli la massera e ses paintg! Ch'i n'existia – tenor ses dir – en tut la vischnanca e lunsch enturn nagin che na sappia far paintg uschè fin e bun.

«Tenor mes savair», ha el exclamà, «vuli per far in bun paintg vaschella netta, tgira e quità per la muaglia, bun pastg – ah gea, in toc charn d'ina vatga sco quella ch'ha furnì in tal paintg sto bain esser ina buntad.» L'affecziun da la pura è creschida talmain ch'ella ha dà a Peider anc ina bella talgia charn grassa ed in suenter l'auter er autras bunas raubas da mangiar.

Qua è galoppà natiers in chavaltgader, è sa fermà davant isch ed ha dumandà la dunna suenter la via che mainia sin il chastè cun num Tur da vaider.

«Oh Dieu!», ha quella exclamà tut spaventada, «vulais Vus ir sin la Tur da vaider?»

«Gea», ha respundì il chavalier, «cun quest intent sun jau vegnì da pajais lontans e sun chavaltgà durant trais mais fin qua.»

«E tge vulais Vus far sin la Tur da vaider?», ha dumandà la dunna.

«Jau ma vi acquistar la cuppa dad aur e la lantscha da diamant», ha respundì il chavalier.

«Sche èn quests objects da tanta valur?», ha dumandà uss Peider gnoc.

«Els èn bler pli prezius che tut las curunas sin terra; pertge che la cuppa dad aur dat a ses possessur tut quai ch'el po mo giavischar, da mangiar e da baiver, ed ella ha ultra da quai la virtid mirvegliusa che a quel che baiva londerora svaneschan sin il mument tuttas malsognas; gea, perfin morts sa dasdan a nova vita, cur che la cuppa als vegn messa cunter la bucca; e la lantscha da diamant rumpa e mazza tut quai ch'ella tutga», ha respundì il chavaltgader.

«Ed a tgi appartegnan la cuppa dad aur e la lantscha da diamant?», è s'infurmà Peider vinavant.

«Ad in grond striun», ha ditg la pura, «il qual abita en la Tur da vaider. Ti al pos vesair mintga di qua giu sin la planira a l'ur dal guaud. El sesa sin ses chaval nair, al qual curra suenter pass per pass in pulieder. Ma nagin na sa fida da vegnir datiers al striun, pertge ch'el porta cun sai la lantscha e da quella tut ch'ha respect.»

«Gea», l'ha interrut il chavalier, «ma en la tur n'ha el betg il permiss da duvrar la lantscha. Dalunga ch'el turna a chasa, la serra el en in tschaler che na po vegnir ni avert ni serrà cun naginas clavs. Jau vi attatgar il striun en ses agen chastè.»

«Ah!», ha exclamà la pura, «quai n'As vegn mai a reussir, nobel signur! Tschientineras d'auters chavaliers avant Vus han gia empruvà da far quai, ma fin oz n'è nagin dad els turnà enavos.»

«Quai na m'è betg nunenconuschent, chara dunna, ma quels tals n'avevan betg survegnì sco jau oravant ils sabis cussegls d'in eremit ch'è l'inimi mortal dal gigant-striun, e quels ma vegnan a salvar.»

«E tge cussegls As ha dà l'eremit?», ha dumandà Peider gnoc.

«El m'ha ditg tut precis co che jau m'haja da cuntegnair: L'emprim stoss jau chavaltgar tras il guaud striunà, nua che da tuttas sorts striegns vegnan ad empruvar da ma manar en errur e da ma far tema. Fin uss han tut quels ch'han empruvà da traversar il guaud sa laschà sviar ed èn pirids da la fom, dal fraid e da deblezza.»

«E cur che Vus essas passads il guaud?», ha vulì savair noss Peider.

«Ina giada passà il guaud, vegn jau a chattar in nanin cun ina spada flammegianta che arda tut quai ch'ella tutga. Quest nanin tgira il pumer dals fritgs dad aur, giu dal qual jau stoss prender in mail. Suenter vegn jau a chattar la flur glischanta che vegn tgirada d'in liun ch'ha la coma plain serps da tissi. Jau stoss cleger quella flur e suenter nudar tras il lai dals draguns per ir a cumbatter cun il gigant nair. Quel ha ina balla da fier che na fallescha mai la mira e che turna mintga giada enavos tar ses patrun. E pir alura vegn jau ad arrivar tar l'er dals plaschairs, nua che da tuttas sorts tentaziuns vegnan ad empruvar da ma surmanar. Ma jau na ma dastg laschar distrair da nagut, il cuntrari, jau stoss passar il pli spert pussaivel enavant per arrivar tar il flum ch'ha in sulet lieu nua ch'ins po passar a l'autra riva. Datiers da quel flum vegn jau a chattar ina dunna vestgida en nair che vegn a seser davos mai sin il chaval, e dad ella vegn jau a savair quai che jau hai da far da là davent.»

La pura ha empruvà cun tut ils meds pussaivels da sviar il chavalier da si'interpresa privlusa, ma quel n'ha betg sa laschà volver, schend che las dunnas na chapeschian betg talas chaussas. El s'ha fatg mussar la via, ha dà ils sparuns ed è bainbaud sparì davos las plantas.

En quel mument è gist turnà da la champagna l'um da la pura. Be avant curt aveva el tramess davent ses pasteret ed aveva uss basegn d'in auter. Vesend Peider gnoc, al ha el dalunga dumandà d'entrar en ses servetsch. Peider avess il pli gugent ditg da na, pertge che da far nagut l'entir di era per el il pli bel passatemp. Ma pensond a la charnpiertg, a la charn, al paintg frestg ed al bun paun alv ch'el aveva survegnì da la pura, al è vegnida l'aua en bucca ed uschia ha el ditg gea.

Il pur al ha dalunga manà sin il pastg, al ha mussà sias vatgas, al ha taglià giu in brav fist per las tgirar ed al ha dà urden da las chatschar vers chasa tar la rendida dal sulegl. Peider aveva da guardar bain bain che las vatgas na giajan betg a magliar ed a zappitschar l'erva en ils prads ed era d'in cuntin en moviment; baud eri da currer suenter la naira, alura suenter la brina, da quella giu tar l'alva e suenter tar la taclada.

Currind el in di suenter sias vatgas, ha el udì tuttenina il pass d'in chaval ed ha vis a l'ur dal guaud il gigant sin ses chaval ed il pulieder che curriva suenter. Vi dal culiez al pendeva la cuppa dad aur e la lantscha da diamant splendurava sco cleras flommas. Peider gnoc è sa zuppà plain tema davos ina chaglia. Il gigant è passà quietamain enavant vers il guaud. Alura è Peider festinà or da ses zup ed ha guardà suenter ils fastizs, per scuvrir vi da quels la via ch'il gigant aveva prendì, ma invan.

Peider ha vis a passar anc plirs chavaliers che tschertgavan la via vers la Tur da vaider – ma a turnar enavos nagins da quels. Percunter cumpareva di per di il gigant a l'ur dal guaud, spassegiond là sin ses chaval. In pau a la giada è Peider sa disà a ses aspect e na sa zuppava betg pli cur ch'el passava; anzi al guardava el suenter cun egl scuidus, pertge che pli ch'el admirava la cuppa dad aur e la lantscha e pli che creschiva en el la quaida da vegnir sez en possess dals dus objects da tanta valur! Ma co far per arrivar a questa finamira?

Ina saira che noss Peider era sco per il solit sulet sin pastgira, è cumpari tuttenina in um cun barba alva e lunga. Peider ha pensà che quai pudess puspè esser in chavaltgader che vuleva tentar l'aventura ed el al ha dumandà: «Tschertgais Vus forsa la via vers la Tur da vaider?»

A questa dumonda fatga cun bella maniera, ha l'ester respundì: «Jau n'hai betg da basegn da tschertgar quella, essend che jau sun il striun Bryac ed il frar dal gigant. Cur che jau al vi visitar, sche vegn jau nà qua e clom natiers ses puledrin. Uschiglio na pudess jau betg passar il guaud da striegn senza ir a perder, pertge che be il puledrin enconuscha la via.»

Alura ha Bryac fatg cun ses det trais rintgs en il sablun, ha marmugnà in pèr pleds per sasez ed ha clamà:

«Puledrin nair, svelt sco il fieu,

puledrin nair, ve svelt sin il lieu!»

Sin il mument è quel cumparì. Il striun al ha mess enturn culiez chavezza e frain, è siglì sin ses dies e galoppà vers il guaud.

Peider n'ha raquintà a nagin da quest eveniment; ma el reflectava di per di lasura. El saveva uss che l'emprima cundiziun per arrivar tar la tur era il puledrin. Ma disfortunadamain al gidava quai pauc, pertge ch'el pudeva segnar ils trais circuls en il sablun quantas giadas ch'el vuleva e clamar: «Puledrin nair, svelt sco il fieu, puledrin nair, ve svelt sin il lieu!», il puledrin na sa fascheva betg vesair. Perquai stueva el tschertgar in auter med, sch'el vuleva vegnir da tschiffar il puledrin. Ed el ha studegià ditg, tge ch'el duaja far per vegnir a strada. Cun la forza na sa laschava far qua nagut. Peider fiss er stà bler memia flaivel. Uschia n'al è restada nagin'autra letga che d'empruvar cun l'astuzia. Las difficultads n'al starmentavan betg pli. El scheva a sasez: «Cun questa chaussa è quai sco cun las nesplas: Uschè ditg ch'ellas èn sin la planta, èn ellas diras ed aschas, ma clegidas, daventan ellas cun in pau pazienza ed in mantunet strom lomas e gustusas.»

Uschia è el sa pustà in di, a l'ura ch'il gigant aveva la disa da passar a chaval cun il puledrin, vi suenter il guaud. El aveva pront chavezza, frain, in latsch da fil da chonv ed emplenì in satg cun plimas e vistga. Er aveva el mess d'ina vart in pèr dis ina part da sia marenda: charnpiertg e paun. El ha rut giu tochins da paun ed als ha sternì sin la via ch'il gigant aveva la disa da prender cun ses chaval e puledrin.

Gigant, chaval e puledrin èn cumparids sco per il solit e passads tras la pastgira a l'ur dal guaud. Il puledrin tegneva la testa bassa e gieva savurond. El ha scuvert la crusta-paun per terra e magliond è el restà in pau enavos. Cur ch'il gigant è stà lunsch davent avunda per betg pudair observar quai, è Peider sa ruschnà vi tar il puledrin, al ha mess si latsch, chavezza e frain, è alura siglì sin ses dies ed è sa fatg purtar dad el vers la Tur da vaider. Quel ha prendì la via tras il guaud striunà, tschernind latiers la senda la pli selvadia. Quai gieva sco il vent!

Noss Peider tremblava sco in fegl. Enturn el giravan en il guaud striunà milli fantoms da far tschiffar las sgarschurs. Baud s'avriva davant ses egls in precipizi che smanatschava da tragutter el ed il puledrin, baud parevi che las plantas sajan en flommas, uschia ch'el temeva da stuair murir en il fieu; crappuns terribels parevan da sa distatgar da la grippuna sur els e d'als smardegliar; i schemiva, sbragiva e ramurava enturn el en tala moda ch'ils chavels sa ritschavan sin il chau. Ma Peider aveva remartgà che tut quai era be striegn.

Ma cur che la tema vuleva tuttina pigliar il suramaun, sche tirava el sia chapitscha sur ils egls giu e laschava currer il puledrin tut quai ch'el pudeva.

Els èn la finala arrivads en ina planira. Qua è il striegn tschessà e Peider ha puspè tratg si sia chapitscha ed ha guardà enturn. Quai era in lieu sgarschaivel e desert: dapertut era ossa da quels chavaliers ch'avevan gì da laschar lur vita sin il viadi vers la tur; els eran vegnids stgarpads dals lufs, gist sper lur chavals.

A la fin è Peider arrivà sin in prà, cuvert entir ed entratg da la sumbriva d'in sulet pumer, chargià talmain cun fritgs che la roma pendeva fin giu per terra. Davant la planta steva il nanin cun la spada flammegianta! Vesend el a vegnir noss Peider, ha el cumenzà a manar sia spada, faschond in sbragizi sco in utschè marin cur che smanatscha ina burasca. Ma Peider n'ha betg sa laschà irritar, il cuntrari, el ha prendì giu sia chapitscha ed ha ditg al nanin:

«Nagut per mal, ma jau vuless ir tar la Tur da vaider, il patrun da quella m'ha fatg clamar.»

«Sche tgi es ti?», ha sbragì il nanin.

«Jau sun Peider gnoc ed avess d'entrar en servetsch tar il signur da la tur. N'As ha el ditg nagut?»

«Na», ha ditg il nanin, «ed jau crai che ti sajas in engianader.»

«Cun permiss», ha replitgà Peider, tegnend adina sia chapitscha umilitaivlamain en maun, «d'engianar n'è betg mes mastergn, jau sun utscheller e tschif e dressesch utschels, ma na ma tegnai betg si pli ditg, il signur da la Tur da vaider ma spetga e m'ha dà ses puledrin per che jau arrivia tant pli spert.»

Uss ha il nanin propi enconuschì il puledrin dal gigant ed ha cret a Peider sin il pled, tant pli che quel fascheva l'impressiun dad esser il pli simpel ed innocent uman dal mund. Ma per segirezza ha el tuttina dumandà: «Per tge lavurs es ti tschentà en sin la tur?»

«Per tschiffar utschels. Per tge auter? Ils paslers engolan là tut las tschareschas ch'ins na sa prest betg co sa dustar da quels.»

«E co vulessas ti tschiffar ils paslers?», ha dumandà il nanin.

Peider al ha mussà il latsch, remartgond che nagin utschè na possia sa salvar da quel.

«Quai stoss jau l'emprim vesair», ha replitgà il nanin, «er jau hai qua paslers pli che avunda, ma tschiffa dalunga in pèr tozzels.» Peider ha consentì al giavisch ed ha fatg finta da rentar ses puledrin vi d'in rom; ma enstagl da quai ha el fermà vi dal rom ina fin dal latsch ed ha ditg al nanin da tegnair en maun l'autra. Alura è Peider raivì sin la planta, ha tratg al nanin il latsch enturn il maun ed al ha strenschì talmain ch'il nanin na vegniva betg pli liber. Badond la trapla, ha el cumenzà a dar giaps da la ravgia ed a far sigls vi e nà, ma il latsch era fatg da chonv sturschì triplamain, e quel, sco ch'ins sa, resista a tut striegn. Peider è entant siglì sin il puledrin, ha rut giu da la planta in mail dad aur ed è filà davent.

Suenter il prà è puspè vegnida ina planira ed alura in grond champ da flurs. Là creschivan da tuttas sorts bellas flurs; ma entamez era ina da bellezza particulara, numnada la flur glischanta. Peider la guardava cun in sguard plain quaida. Ma il liun cun las serps da tissi en sia coma pertgirava il champ e fascheva ir ses egls cotschens brasclants sco duas rodas da mulin e sgriztgava cun ils dents.

Peider ha fermà il puledrin e prendì giu la chapitscha. Pertge che ad el è vegnì endament il proverbi che di che cun il chapè en maun vegnian ins tras dapertut. Uschia ha el salidà onestamain il liun ed al ha dumandà, sche quai saja la dretga via per arrivar a la Tur da vaider.

«E tge vul ti là?», ha sbragì il liun.

«Illustrischem signur liun», ha respundì Peider en in tun timid, «ina signura ch'enconuscha zunt bain il patrun da la tur m'ha tramess tar el cun quest satg plain lodolas.»

«Lodolas?», ha ditg il liun, laschond bunamain dar giu la liva, «igl è daditg che jau n'hai betg pli sagià da quellas, has ti bleras?»

«Quest satg plain», ha ditg Peider, al mussond il satg cun las plimas e la vistga, e per ch'il liun al craja pli tgunsch, è el sa mess ad imitar il chant da las lodolas, quai ch'ha anc augmentà dapli la quaida dal liun.

«Ma mussa tes utschelets», ha el ditg, «jau vi vesair sch'i èn grass avunda per noss patrun.»

«Gugent, ma sche jau avr il satg, sche ma vegnan els a sgular davent.»

«Sche ma lascha almain dar in'egliada en il satg», ha ditg il liun. Quai era gist quai che Peider vuleva! El ha avert in zic il satg ed il liun ha chatschà en sia testuna per prender ina buccada – ed è restà tatgà tranter las plimas e la vistga. Peider al ha alura spert tratg il satg surengiu ils egls, è currì a rumper giu la flur glischanta ed è galoppà davent cun quella.

Bainbaud suenter è el arrivà tar il lai dals draguns, tras il qual el stueva nudar. Apaina ch'el è stà en l'aua, èn vegnids natiers ils draguns per al tragutter. Questa giada n'hai betg gidà bler a noss Peider da prender giu sia chapitscha e cun ils draguns na pudev'ins er betg discurrer in pled. Els avrivan si buccunas ed empruvavan d'al tschiffar. Ma Peider aveva tegnì pront la charnpiertg. El ha bittà a mintga dragun in toc giu per la gula averta ed è sa salvà en questa moda, grazia a la sveltezza da ses puledrin ch'ha traversà l'aua avant ch'ils draguns hajan traguttì il toc charnpiertg.

Uss spetgava anc il gigant cun la balla da fier. Arrivà a l'autra riva, al ha noss Peider vis be dalunga. Ils pes dal gigant eran enchadanads vi d'in grip ed el tegneva en maun la balla da fier che na fallava betg e che returnava adina enavos tar ses patrun. El aveva sis egliuns che vegliavan in suenter l'auter en tala moda che be dus durmivan ed ils auters quatter stevan entant a la guetta. Damai che Peider na dastgava betg sa laschar vesair dal gigant, è el descendì dal puledrin ed è sa ruschnà davosvi las chaglias fin ch'el è vegnì datiers al gigant.

Per fortuna durmivan uss gist ils dus egls vieuts vers Peider. Perquai è el sa mess giu plaunsieu ed ha cumenzà ad imitar la vusch dals utschels, l'emprim quella da la lodola. Sin quai è sa serrà anc in egl. Uss ha el chantà sco la filomela. Il gigant è sa stendì ed ha cumenzà a susdar e bainbaud èn sa serrads anc dus egls. A la fin ha Peider prendì or da giaglioffa in tschivlot ed ha sunà ina melodia uschè dultscha e plaschaivla che er l'ultim egl è sa surdà al sien, uschia ch'il gigant durmiva uss cun tut ses egls.

Peider è spert currì tar ses puledrin, al ha manà plaun plaun sper il gigant durmentà vi ed è arrivà fortunadamain a l'entrada dal champ dals plaschairs. Quest champ era in curtin mirveglius, plain fritgs, flurs e funtaunas carmalantas. En las funtaunas sgargugliavan vins delizius, las flurs chantavan cun vuschs amablas, fritgs dultschs ed autras delicatessas eran qua a libra disposiziun. Tar la sortida da mintga vial or da la bostgaglia dal curtin eran postadas maisas, emplenidas sco per agradir als retgs. L'odur da pastizaria frestga inchantava nas e palat. Serviturs en gronda gala offrivan dal meglier e dal pli bun e dunschalas graziusas purschivan ils vins. Quai è stà ina dira prova per Peider. Tut ils auters privels gia superads eran cunter quest be bagatellas, e sch'el n'avess betg gì vivamain preschenta la cuppa dad aur e la lantscha da diamant, sche senza dubi ch'el fiss restà tschiffà qua. Ma uschia è el anc ina giada sa servì dal bun med da la chapitscha giu per ils egls ed è sa mess a tschivlar ina chanzunetta allegra per ch'el na possia betg udir il chant giavinant da las dunschellas e da las flurs ed ha superà uschia er questa prova.

Sortind dal curtin al ha splendurà encunter da dalunsch la Tur da vaider, ma entant è el arrivà tar il flum cun ina suletta via da pudair passar. A medem temp ha el observà ina dunna che seseva giu sin in aut grip. Ella era vestgida en valì nair ed aveva la pel melna sco ina zagrendra. Peider è s'avischinà ad ella, ha tratg umilitaivlamain sia chapitscha ed ha dumandà: «N'As duai jau betg purtar a l'autra riva dal flum tar la Tur da vaider?»

«Jau ta spetgava gia», ha ella ditg, «ve nà che jau ma tschent en sella davos tai!»

Peider ha fatg per cumond, l'ha prendì sin il puledrin e quel è nudà cun els tras il flum. Ma cur ch'els eran amez, al ha ella ditg: «Sas ti tgi che jau sun?»

«Cun Vossa lubientscha», ha el replitgà, «da concluder da Vossa vestgadira essas Vus senza dubi nobla e pussanta.»

«Nobla sun jau per franc», ha ditg la signura en nair, «pertge che mia lingia datti dapi ch'exista il mund e pussanta sun jau er, pertge che tuts umans succumban cur che jau vegn.»

«E co avais num?», ha dumandà Peider.

«Mes num è – la Mort!»

Sin quests pleds ha noss Peider fatg in sigl en l'aria e vuleva immediat sa bittar en il flum; ma la dunna ha ditg: «Stà be tschentà e quiet sin la sella, Peider, jau na ta vegn a far nagut dal mal, il cuntrari, jau hai buna veglia da ta far in servetsch.»

«Fiss quai pussaivel, nobla signura?», ha el replitgà, prendend giu anc ina giada sia chapitscha e la tegnend en maun. «Vus vulessas avair tanta buntad! Ah gea», ha el agiuntà, «uss ma regord jau d'avair udì che Vus ma vegnias en agid cunter il striun da la Tur da vaider.»

«Gea», ha ella ditg, «il gigant-striun sto murir!»

«Quai ma fiss fitg endretg, signura, ma il striun è immortal.»

«Taidla, Peider, e fa bain attenziun. Il pumer ch'il nanin protegia cun la spada flammegianta deriva d'in scherm da la planta che transmida cun ses fritgs immortals en mortals. Ils mails da questa planta han la medema forza e ti n'has da far nagut auter che da procurar ch'il striun sagia in da quels; alura al vegn jau a tutgar cun mes maun ed el vegn a murir giu dal flatg.»

«Jau vegn a far mes pussaivel», ha ditg Peider, «ma co vegn jau suenter sia mort en possess da la cuppa d'aur e da la lantscha da diamant, siond questas serradas en in tschaler sutterran che na sa lascha ni avrir ni serrer cun naginas clavs?»

«La flur glischanta ha la pussanza d'avrir tut las portas ed ella fa cler en la stgirezza sco ils radis dal sulegl», al ha instruì la signura en nair.

Cun quests discurs èn els arrivads a l'autra riva ed èn ids dalunga vers la Tur da vaider. A l'entrada da quella era in grond baldachin e sut quel seseva il gigant en la sumbriva. El tegneva las chommas en crusch sco in ch'ha fatg ina ritga racolta e fimava or d'ina pipa d'aur. Cur ch'el ha vis a vegnir Peider sin ses puledrin e la dunna vestgida en nair, al ha tschiffà ina gronda ravgia ed el ha sbragì ch'i strasunava sco ils tuns dal chametg en muntogna:

«Ch'il diavel portia! Peider gnoc chavaltgescha sin mes puledrin.»

«Gea, jau sun Peider gnoc, illustrischem signur patrun», ha el ditg descendend dal chaval.

«E co has ti survegnì il puledrin?», ha dumandà il gigant.

«Jau hai fatg sco che Voss frar, il striun Bryac, m'ha mussà. Jau sun ì a l'ur dal guaud ed hai clamà:

«Puledrin nair, svelt sco il fieu,

puledrin nair, ve svelt sin il lieu!

Sin quest clom è el vegnì natiers ed ha sa laschà tschiffar.»

«E ti enconuschas oramai mes frar?»

«E co, el è mes patrun.»

«E pertge ta trametta el nà qua?»

«Cun dus regals per Vus ch'el sez ha be gist retschet da l'Orient: qua, il mail dals daletgs e la dunschella da l'umilitad. Sche Vus mangiais quest mail, sche vegn Voss cor a sentir adina mo plaschair, e sche Vus prendais la dunschella en Voss servetsch, sche vegnis Vus ad avair tut quai che Vus vulais e Vus na vegnis pli ad avair nagin auter giavisch sin il mund.»

«Sche fa vegnir giu dal chaval la dunschella e ma da nà il mail», ha cumandà il striun.

Peider ha dà il mail ed è ì vi tar la dunna a la gidar giu. Entant ha il gigant dà ina morsa en il mail. Dalunga è currida vi la Mort, al ha tutgà cun ses maun e sin il mument è il gigant crudà mort per terra.

Uss è Peider entrà en il palaz, tegnend la flur glischanta en maun. El è passà tras dapli che quaranta salas, ina pli bella che l'autra, ed è finalmain vegnì davant ina porta d'argient. Questa è s'averta be da sai da la splendur da la flur e Peider ha chattà là en il tschaler sutterran la cuppa d'aur e la lantscha da diamant.

Apaina ch'el ha tutgà quests dus objects, sche ha la terra sut ses pes tremblà, in tun terribel – ed il palaz ensemen cun la dunna en nair eran svanids. Peider sa chattava cun ses dus cliniezs amez in guaud spess e stgir.

Senza sa far gronds quitads è el chaminà sin in trutg ed è bainbaud arrivà a la curt d'in retg. Per via aveva el cumprà la pli ritga vestgadira ed il pli bel chaval ch'el aveva pudì survegnir. Quel retg era en gronds quitads. El era en guerra cun in ferm inimi ch'al deva bler da far. En la citad dal retg na survegniv'ins pli ni in baccun paun ni in toc charn ed il retg aveva empermess sia figlia per dunna a quel ch'al gidass ed al salvass. Qua è arrivà noss Peider ed ha empermess al retg d'al vulair gidar.

«E co vuls ti far quai?», ha dumandà il retg, «nus essan be in pugn plain glieud, l'inimi percunter è numerus e ti es in um sulet.»

Ma noss Peider n'ha betg sa laschà decuraschar. El è sa mess orvant als schuldads dal retg ed ha sa fatg via tras las lingias dals inimis. Da sia lantscha da diamant crudava a terra tut tgi ch'el tutgava e cur che in dals lur vegniva atterrà, gieva el vi spert, al tegneva la cuppa d'aur vi dals lefs e sin il mument sa drizzava il mort puspè en pe, saun e frestg, e cumbatteva danovamain.

Uschia è l'inimi bainbaud stà ventschì e bittà or dal pajais. Il retg ha tegnì si'empermischun e dà sia figlia a Peider sco dunna. En tala moda è daventà or da Peider gnoc in grond signur e pli tard schizunt in retg.