Lexicon da teater svizzer
Il Lexicon da teater svizzer (TLS; tudestg Theaterlexikon der Schweiz, franzos Dictionnaire du théâtre en Suisse, talian Dizionario Teatrale Svizzero) è in lexicon tematic quadriling en trais toms deditgà al teater en Svizra.
Concept e cuntegn
[modifitgar | modifitgar il code]Ils var 3600 artitgels dal Lexicon da teater svizzer èn – tut tenor tema e regiun – redigids èn ina da las quatter linguas naziunalas svizras. Descrittas vegnan las activitads da teater en Svizra da l’entschatta fin al temp modern cun in accent particular sin il 20avel tschientaner.
Il Lexicon da teater svizzer dovra ina definiziun fitg vasta da la noziun teater. Sper il teater convenziunal, il teater da saut ed il teater da musica vegnan tranter auter era tractads il cabaret, il teater da figuras, il teater da giuvenils ed il teater da laics. Var 3000 artitgels èn deditgads a persunas, per exempel a dramatichers, acturs, reschissurs, cumponists, chantadurs, dirigents, decoraturs da tribuna, comichers e critichers. Passa 500 artitgels tractan teaters e gruppas libras. Il rest è deditgà a temas specifics sco il teater dad impedids e la Street Parade a Turitg. Era furmas localas, regiunalas e localas dal teater en Svizra vegnan descrittas. Dal Grischun e da la Rumantschia èn quai per exempel la dretgira nauscha, il saut dals morts u la passiun rumantscha. Medemamain chatt’ins instituziuns sco il post da teater da la Lia Rumantscha ed eveniments sco il Festival da teater Tusaun.
Istorgia dal project
[modifitgar | modifitgar il code]Il Lexicon da teater svizzer è vegnì elavurà tranter il 1997 ed il 2005 a l’Institut per la scienza da teater da l’Universitad da Berna. Quest institut è vegnì fundà il 1992 sco emprima instituziun ch’è deditgada a la perscrutaziun dal teater en Svizra. La necessitad d’ina tala instituziun e d’in lexicon da teater vegn suttastritgada en la prefaziun da l’ovra:[1]
«Theaterlexika gibt es in allen an die Schweiz angrenzenden Ländern, in jedem Land mehrere und diese meist in mehreren Auflagen und erweiterten Ausgaben. Im Land der wohl höchsten Dichte von Theateraktivitäten in Europa jedoch existierte kein Vorgängerwerk, das man hätte überarbeiten und verbessern können. Es bedurfte der Gründung des Instituts für Theaterwissenschaft (ITW) im Jahre 1992, um Forschung zu initiieren, die nun diesen Auftakt ermöglicht.»
Il 2005 è il Lexicon cumparì tar la chasa editura Chronos a Turitg. Ils var 3600 artitgels èn repartids sin trais toms cun 2168 paginas en total e vegnan accumpagnads da 800 illustraziuns.
Il 2012, cura che la digitalisaziun dals artitgel è stada cumplettada, han ins lantschà uffizialmain la versiun online dal TLS. Tenor la pagina da partenza sa tracti be d’ina digitalisaziun da l’ediziun stampada e betg d’ina reediziun surlavurada ed amplifitgada.[2]
Il TLS online è in wiki ch’utilisescha la medema software sco la Vichipedia, numnadamain MediaWiki. La registraziun sco utilisader e la modificaziun dals artitgels è dentant restrenschida sin participants dal project. Sco tar projects sumegliantas, p. ex. il Lexicon istoric retic, na cuntegna la versiun digitala naginas illustraziuns.
Dapi il settember 2012 èsi pussaivel da midar la lingua da l’interfatscha en la versiun online. Ins po tscherner tranter tudestg da scrittira svizzer, franzos, talian, rumantsch grischun ed englais. La software tscherna automaticamain la lingua ch’è definida sco emprima en las preferenzas dal navigatur.
Elavuraziun dals artitgels rumantschs
[modifitgar | modifitgar il code]Il Lexicon da teater svizzer cumpiglia 68 artitgels rumantschs ch’èn vegnids selecziunads dad ina gruppa d’evaluaziun sut la direcziun da Clà Riatsch. Malgrà che bunamain tut ils auturs da quels èn oriunds da la Rumantschia, hani stuì rediger ils artitgels per tudestg, «um die redaktionelle Bearbeitung durch die deutschsprachige Redaktion zu gewährleisten». La Lia Rumantscha ha silsuenter translatà las versiuns finalas en rumantsch grischun. Avant che stampar ils artitgels èn els danovamain vegnids controllads dals auturs, da Clà Riatsch e d’in correctur.[3] En il product final stat sco emprim la versiun rumantscha e sutvi l’original tudestg.
Colliaziuns
[modifitgar | modifitgar il code]- Lexicon da teater svizzer en l’internet
- Lexicon da teater svizzer online (la versiun digitala dal TLS)
- Preschentaziun dal Lexicon da teater svizzer da l’Institut für Theaterwissenschaft
- Funtaunas
- Lexicon da teater svizzer cumparì. En: Terra Grischuna (Pagina rumantscha) 6, 12/2005, p. 43 (datoteca RTF)
- Il lexicon da teater cun 68 artitgels rumantschs. Ina survista davart la cultura e l’istorgia dal teater svizzer. En: La Quotidiana 3 d’october 2005, p. 2 (datoteca PDF)
Referenzas
[modifitgar | modifitgar il code]- ↑ Davart il TLS Vesair il chapitel «Vorwort»
- ↑ Tuttina han ins actualisà ils 29 da favrer 2012 l’artitgel davart Harri Rodmann ed agiuntà la data da mort. Quest artitgel è marcà sco surlavurà (cun data sbagliada). Cf. Harri Rodmann en il Lexicon da teater svizzer. Ils 30 d’avrigl dal medem onn è vegnì svidà la pagina cun l’artitgel davart Nalini Selvadoray senza indicaziun da motivs. Cf. Differenza tranter las versiuns dals 17 d’october 2011 e dals 30 d’avrigl 2012. Il commentari da modificaziun «Die Seite wurde geleert» vegn agiuntà automaticamain da la software MediaWiki.
- ↑ Davart il TLS Vesair la secziun «Rätoromanische Beiträge» en il chapitel «Hinweise zur Nutzung des Theaterlexikons der Schweiz (TLS)»