Amnesty International

Manifestaziun dad Amnesty International a Mexico City (2009)

Amnesty International (da l’englais amnesty‚ far grazia, dispensar dal chasti, conceder amnestia) è in’organisaziun nunstatala e da non-profit che s’engascha en tut il mund per ils dretgs umans. La lavur da l’organisaziun sa basa sin la Decleraziun universala dals dretgs umans e sin ulteriurs documents che tractan ils dretgs umans sco per exempel il Patg internaziunal davart ils dretgs civils e politics ed il Patg internaziunal davart ils dretgs economics, socials e culturals. L’organisaziun retschertga violaziuns dals dretgs umans, fa lavur da publicitad e da lobi ed organisescha tranter auter acziuns da brevs e da suttascripziuns per tut ils champs da si’activitad.

Istorgia

Fundaziun da l’organisaziun internaziunala

Lavur da publicitad e da lobi – ina da las bleras furmas d’acziun da l’organisaziun

L’organisaziun Amnesty International ha l’advocat englais Peter Benenson fundà l’onn 1961 a Londra. Sin l’idea da far quai duai el esser vegnì suenter avair legì en la gasetta repetidamain da tortura e suppressiun violenta sco meds cun il quals regenzas procedian cunter persunas d’in’autra opiniun politica. En in’intervista dal 1983 è Benenson sa regurdà che l’artitgel rapportava da dus students portugais ch’avevan fatg viva en in restaurant a Lissabon sin la libertad e sajan sinaquai vegnids sentenziadas a chastis d’arrest. Retschertgas posteriuras han mussà ch’i sa tractava eventualmain da la notizia en ‹The Times› dals 19 da december 1960, la quala na cuntegneva però naginas indicaziuns areguard las «activitads subversivas» dals sentenziads. Ils 28 da matg 1961 ha Benenson publitgà en la gasetta britannica ‹The Observer› l’artitgel ‹The Forgotten Prisoners› (‹Ils praschuniers emblidads›), en il qual el menziunescha plirs cas, tranter auter Constantin Noica, Agostinho Neto e József Mindszenty, ed appellescha als lecturs da s’engaschar per lur liberaziun cun drizzar brevs a las regenzas respectivas. El scriva: «Vus pudais avrir la gasetta tge di da l’emna che Vus vulais e Vus vegnis a chattar lien in rapport davart insatgi che vegn mess a ferm insanua sin il mund, torturà ed executà be perquai che sias ideas u sia religiun na plaschan betg a sia regenza.» L’acziun Appeal for Amnesty ch’è sa sviluppada or da quest artitgel vala sco cumenzament dad Amnesty International. Commembers fundaturs èn stads Eric Baker ed il politicher irlandais Seán MacBride, il qual è er stà president da l’organisaziun dal 1961 al 1974.

Cumbain che Amnesty International descriva sasez sco organisaziun ch’è averta per umans da tut las naziunalitads e religiuns, derivavan ils commembers a l’entschatta surtut dal territori anglosaxon e da l’Europa dal Vest. Questa limitaziun sa lascha explitgar cun la Guerra fraida. Emprovas da fundar gruppas dad Amnesty International en l’Europa da l’Ost èn fruntadas sin grondas difficultads. Quai n’è betg be stà d’attribuir a las repressiuns statalas, mabain er als differents interess ch’ils activists per ils dretgs umans persequitavan en il vest ed en l’ost.

L’onn 1977 è l’organisaziun vegnida distinguida per sia lavur cun il Premi Nobel da la pasch.

Il logo da l’organisaziun, tegnì en las colurs mellen e nair, consista d’ina chandaila circumdada da fildarom cun spinas. L’artista englaisa Diana Redhouse ch’al ha creà ha sa laschà inspirar dal proverbi ‹Igl è meglier d’envidar ina chandaila che da cumplanscher la stgirezza›.

Fundaziun da secziuns naziunalas

L’emprima secziun suenter la fundaziun da l’organisaziun internaziunala è sa furmada la fin zercladur 1961 en Germania.

Gia il 1964 è suandada ina secziun locala a Genevra sco lieu da sesida da las Naziuns unidas (sin iniziativa da Seán MacBride). Il 1970 han ins alura fundà la secziun svizra uffiziala. Ils emprims collavuraturs da quella èn vegnids engaschads il 1976; l’onn 1987 dumbrava la secziun 14 collavuraturs, l’onn 2000 gia 28.

Structura ed organisaziun

Cifras e fatgs

Secziuns naziunalas dad Amnesty International (2012)

Tenor atgnas indicaziuns dumbra Amnesty International bundant set milliuns commembers e promoturs en radund 150 stadis. En radund 50 stadis existan secziuns che garanteschan ina lavur cuntinuanta a favur dals dretgs umans. Secziuns pli grondas trategnan per ordinari in secretariat cun collavuraturas e collavuraturs en uffizi cumplain. La secziun coordinescha la lavur dals commembers e furma il post da coordinaziun tranter las gruppas ed il secretariat internaziunal a Londra. Las secziuns tramettan delegads en il cussegl internaziunal (englais International Council Meeting, ICM); quel furma il gremi superiur dad Amnesty International e sa raduna mintga dus onns. Il cussegl definescha la strategia e la moda da lavurar da l’organisaziun ed elegia il comité executiv internaziunal che maina las fatschentas currentas a nivel internaziunal. Er il secretari internaziunal a Londra (che vegn manà dal secretari general internaziunal) stat sut la direcziun dal comité executiv. Actualmain sa stenta Amnesty International d’augmentar sia preschientscha en ils pajais dal sid.

Secretaris generals

• 1961–1966: Peter Benenson
• 1966–1968: Eric Baker
• 1968–1980: Martin Ennals
• 1980–1986: Thomas Hammarberg
• 1986–1992: Ian Martin
• 1992–2001: Pierre Sané
• 2001–2010: Irene Khan
• 2010 fin oz: Salil Shetty

Finamiras e moda da lavurar

L’organisaziun retschertga cuntinuadamain ed en tut il mund davart la situaziun dals dretgs umans e realisescha acziuns cunter violaziuns specificas dals dretgs umans. Il rapport da l’organisaziun (‹Amnesty International Report›) cuntegna ina survista da la situaziun dals dretgs umans en praticamain tut ils pajais dal mund.

La lavur actuala da l’organisaziun suonda set finamiras che stattan sut il motto ‹Globalisar la giustia!›:

1. stgaffir il respect vicendaivel e cumbatter la discriminaziun
2. promover la giustia
3. garantir l’integritad corporala e spiertala da tut ils umans
4. proteger ils dretgs umans en conflicts armads
5. proteger ils dretgs da fugitivs, requirents d’asil e migrants
6. proteger ils dretgs da las dunnas e mattatschas
7. promover ils dretgs economics, socials e culturals

Protesta cunter las cundiziuns d’arrest a Guantánamo

Dal 2005 fin il 2009 è vegnida realisada la campagna internaziunala ‹impedir violenza cunter dunnas›. Quella è sa drizzada cunter tuttas furmas da violenza tant da vart statala sco er en l’ambient chasan. Suenter ina discussiun interna ch’è vegnida manada a moda cuntraversa ha la dieta dal cussegl internaziunal da l’organisaziun decidì il 2007 a Morelos, Mexico, davart ina posiziun limitada areguard l’interrupziun da la gravidanza. Quella duaja vegnir decriminalisada dal tuttafatg e legalisada da vart dals stadis en cas da violaziun, sforz sexual, incest e tar grond privel per la vita da la dunna. L’organisaziun ha suttastritgà che blers differents facturs da la societad e sforzs contribueschian a gravidanzas nungiavischadas e tras quai a la decisiun da las dunnas da l’interrumper – in cas che succedia en tut il mund radund 26 milliuns giadas ad onn a moda illegala.

Il matg 2016 han l’organisaziun internaziunala e tut las secziuns naziunalas approvà la pretensiun da legalisar la prostituziun. Ins na fetschia quai betg a favur da la prostituziun sco tala, mabain per promover ils dretgs umans dals lavurants da sex. A questa decisiun era precedì in studi intensiv da trais onns da rapports da perscrutaziun da diversas instituziuns sco l’Organisaziun mundiala da la sanadad (OMS), dad UNAIDS e dal correspundent spezial da l’UNO per il dretg sin sanadad fisica e mentala sco er ina decisiun da princip dal gremi da decisiun International Council Meeting.

Tar las tipicas furmas d’acziun da l’organisaziun tutgan:

• Lavur vi dal cas singul: Quella vegn fatga dapi la fundaziun da l’organisaziun e cumpiglia l’accumpagnament a lunga vista d’in praschunier politic nunviolent (prisoner of conscience) tras ina u pliras gruppas dad Amnesty International, en il cas ideal fin a sia relaschada. In dals princips è quel che gruppas dad Amnesty n’elavuran betg cas ch’han lieu en l’agen pajais.
• Acziuns urgentas (urgent actions): Questa mesira è vegnida introducida il 1973 per pudair reagir spertamain sin violaziuns dals dretgs umans smanatschantas. En tals cas vegnan mobilisads entaifer 48 uras commembers e promoturs per pudair drizzar in appel als gremis statals responsabels. L’onn 2005 han ins per exempel fatg 325 da questas acziuns.
• Brevs cunter l’emblidar: Mintga mais vegnan preschentads trais cas or da differents pajais. Savens sa tracti da cas nua che persunas èn sparidas tras violenza statala, da detenziuns a lunga durada u da condemnaziuns che sa basan sin process malgists.
• Lavur da publicitad e da lobi: Numerusas acziuns da singulas gruppas e dals secretariats naziunals han l’intent da sensibilisar la publicitad areguard la tematica da la violaziun dals dretgs umans e da gudagnar persunas che sustegnan la lavur dad Amnesty International. A l’activitad da l’organisaziun renda er attent la distincziun ‹Ambassadur da la conscienza› che vegn surdada mintg’onn.
• Lavur da furmaziun areguard ils dretgs umans: acziuns en scolas, referats publics etc. per megliurar la savida areguard ils dretgs umans.
• Campagnas online: Cun acziuns dad e-collecting e petiziuns online tira Amnesty International a niz adina dapli l’internet sco medium per sias campagnas.

Acziuns e campagnas

Exempel per in dals divers projects da musica dad Amnesty International

Amnesty International realisescha adina puspè campagnas tematicas pli pitschnas u pli grondas che pon per part durar plirs onns. Exempels da campagnas pli grondas il 2014/15 èn: ‹My Body, My Rights: Mes corp tutga a mai!› e ‹Stop a la tortura: per in mund liber da tortura›. Fin la conclusiun dal contract areguard il commerzi cun armas il 2013 è Amnesty International stada participada a questa discussiun cun la campagna ‹Control Arms›.

In ulteriur exempel per ina campagna pli gronda ha furmà il 1988 la turnea da concerts sut il titel ‹Human Rights NOW!› cun participaziun d’artistas e d’artists da rock e pop internaziunals. Ed ils 10 da december 2005 – il di internaziunal dals dretgs umans – è vegnì lantschà in nov project da musica sut il titel ‹Make Some Noise›. En rom dal quel han enconuschents artists publitgà exclusivamain sin la pagina-web dad Amnesty International versiuns da cover da chanzuns da John Lennon.

Critica

Regenzas e commentaturs che stattan datiers da quellas han per part reclamà ch’els vegnian crititgads en ils rapports dad Amnesty International a moda unilaterala. Uschia han per exempel la China, la Russia ed il Congo reclamà che la critica da l’organisaziun sa drizzia savens cunter stadis betg occidentals e ch’ils basegns da segirezza (p.ex. en il cumbat cunter rebels) vegnian resguardads memia pauc. Da l’autra vart è Amnesty International per exempel vegnì attatgà da l’American Jewish Congress suenter avair crititgà la politica israeliana en la Strivla da Gaza. E cura ch’in rapport dad Amnesty International ha enumerà ils Stadis Unids sisum la glista da las violaziuns dals dretgs umans (en connex cun il champ da praschuniers da la Guantánamo Bay Naval Base), ha in pledader da pressa da la Chasa alva titulà quai sco ridicul e pretendì che las indicaziuns na correspundian betg a la vardad.

Sper la reproscha d’ina orientaziun unilaterala datti vuschs che fan valair che Amnesty International mettia in memia ferm accent sin las relaziuns publicas. L’onn 2002 ha il professer da dretg Francis Boyle (anteriur commember dal comité executiv dad Amnesty International en ils Stadis Unids) crititgà che l’organisaziun s’occupia en emprima lingia da sia preschientscha en la publicitad, alura da la recrutaziun da commembers e dal collectar daners, ch’i hajan lieu a l’intern cumbats da pussanza e ch’ils dretgs umans sco finamira centrala vegnian a la curta.

A chaschun da la dieta dal cussegl internaziunal l’avust 2001 a Dakar han ins decidì d’extender il mandat sin ils dretgs economics, socials e culturals. Sinaquai han intgins commembers crititgà che Amnesty International veglia s’engaschar sin memia blers champs e perdia tras quai profil. Questas reproschas ha ina contribuziun da BBC reprendì il 2010 a chaschun dal 50avel anniversari da l’organisaziun. En quella è vegnì pretendì ch’i na saja fin uss betg reussì ad Amnesty International da gudagnar in dumber signifitgant da commembers ordaifer l’Europa, l’America dal Nord e l’Australia/Nova Zelanda.

Daspera hai adina er dà critica envers singuls puncts da la strategia u da la lavur concreta dad Amnesty International. Il 2002 è per exempel vegnì reproschà che l’organisaziun n’haja mai sentenzià il sistem dad apartheid en l’Africa dal Sid en sia totalitad. Ed il 2007 resp. 2014 han las stentas dad Amnesty International da decriminalisar l’interrupziun da la gravidanza e la prostituziun manà per part a reacziuns vehementas.

Litteratura

• Amnesty International (ed.): Amnesty International Report 2015/2016. S. Fischer, Francfurt a.M. 2016, ISBN 978-3-10-002509-8.
• Egon Larsen: Amnesty International: im Namen der Menschenrechte. Die Geschichte von amnesty international. Prefaziun da Peter Benenson. Kindler, Minca 1980. ISBN 3-463-00790-8
• Roland Brauckmann: Amnesty International als Feindobjekt der DDR (PDF; 276 kB) (Schriftenreihe des Berliner Landesbeauftragten für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR, tom 3), Berlin 1996.
• Uta Devries: Amnesty International gegen Folter – eine kritische Bilanz. En: Beiträge zur Politikwissenschaft. Tom 71, Peter Lang, Francfurt a.M. 1998, ISBN 3-631-32748-X.
• K.E. Cox: Should Amnesty International Expand its Mandate to Cover Economic, Social, and Cultural Rights? En: Arizona Journal of International and Comparative Law. Tom 16, part 2, p. 261–284, 1999.
• Heike Alefsen, Wolfgang Behlert, Stefan Keßler, Bernd Thomsen: 40 Jahre für die Menschenrechte. Neuwied/Kriftel 2001, ISBN 3-472-04738-0, Rimnada d’artitgels, ed. dad Amnesty International. (Cuntegna t.a. l’artitgel Einmischung, Einseitigkeit und mangelnde Ausgewogenheit – Anmerkungen zur Kritik an amnesty international, p. 34–44).
• Anja Mihr: Amnesty International in der DDR: der Einsatz für Menschenrechte im Visier der Stasi. Ch. Links, Berlin 2002, ISBN 3-86153-263-8.
• Stephen Hopgood: Keepers of the Flame. Understanding Amnesty International. Cornell University Press, Ithaca, N.Y. 2006, ISBN 0-8014-7251-2.
• ai Bibliography – Index: Publications on Health and Human Rights Themes. 1985–2005.
• Ingrid Heinrich-Jost: Abenteuer Amnesty. Freiheit und Menschenwürde. Carl Ueberreuter, Vienna 1991, ISBN 3-8000-1458-0.
• Aryeh Neier: The international human rights movement: a history. Princeton University Press, Princeton 2012.

Colliaziuns

 Commons: Amnesty International – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio

• Amnesty International (pagina internaziunala)
• Amnesty International – Svizra (pagina da la secziun naziunala)
• Top 25 Amnesty Marketing Aktionen. Amnesty und der Erfolg im Non Profit Marketing
• Benjamin Nathans: Moskauer Menschenrechtler an Amnesty International, en: Quellen zur Geschichte der Menschenrechte, ed. da: Arbeitskreis Menschenrechte im 20. Jahrhundert, matg 2015, consultà ils 11 da schaner 2017.