Auturs contemporans
Ils auturs rapportan sco perditgas dal temp. La collecziun dal material e la redacziun suondan immediat ils eveniments. Quintads vegnan eveniments e process cun fermas repercussiuns e consequenzas, solitamain acts da violenza e da guerra.
- Gian Travers da Zuoz ha scrit en ladin sia «Chanzun da la guerra dalg Chiastè d'Müs» (publ. 1527), en la quala el ha sez cumbattì e patì.
- La cronica la pli cumpletta dals Scumbigls grischuns deriva da Fortunat Sprecher von Bernegg: «Historia motuum et bellorum» (Istorgia dals dischurdens e da las guerras, cumpilada en duas parts per ils onns 1607-44).