Auturs rumantschs

Ord Wikipedia

Fasa religius-confessiunala[modifitgar | modifitgar il code]

Religiun e confessiun[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Jachiam Bifrun 1506–1572 vallader Fuorma; Il Nuof Sainc Testamaint
Gian Travers 1483–1563 puter Cudesch da Psalms
Steffan Gabriel 1570–1638 sursilvan protestant Ilg Vêr Sulatz da pievel giuven (emprima ovra sursilvana, protestanta); Ünna Stadera Da Psar qual seic la vera Caridenscha (1625)
Adam Nauli 1580/90–1670/80 sursilvan Anatomia dil Sulaz (disputaziun religiusa)
Daniel Bonifaci ca. 1572–1639 sutsilvan protestant Curt Mussameint (emprima ovra sutsilvana)
Gion Antoni Calvenzano fl. 1608–1622 sursilvan catolic Cuort Mussament (emprima ovra catolica sursilvana)
Balzer Alig 1625–1677 sursilvan catolic Emprima ovra sursilvana d'in indigen

Chanzun[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Pader Carli Decurtins Consolaziun dell'olma devoziusa (rimnada da chanzuns religiusas)
Martinus ex Martinis Philomela
Durich Chiampell Cudesch da psalms
Gian Travers 1483–1563 puter La chianzun da la guerra dal chiastè da Müs (emprima ovra litterara rumantscha; chanzun politica)
Steffan Gabriel 1570–1638 sursilvan protestant Ilg vêr sulaz da pievel giuven (catechissem cun chanzuns)
Luci Gabriel Ilg chiet dals Grischuns (chanzun politica)
  • Chanzun populara: Ritga tradiziun orala

Belletristica[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Clau Thunet Vuolp Ilg laed per mia mulger (poesia d'amur)
Gion Theodor de Castelberg 1748–1818
Peder Anton de Latour 1778–1864

Dramatica[modifitgar | modifitgar il code]

  • Passiuns: Savognin (1741), Sumvitg (1801) e Lumbrein (1862 e 1882
  • Dretgiras nauschas: Rueun il 1764, Sumvitg il 1772 e Breil il 1795.

Litteratura edifitganta[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Conradin Riola fl. 1670–1743 Martyrologium magnum, Trommetta spirituala
Duitg Balletta 1760–1842 Cudisch et Remarques de mia vetta manada (1780-1804)
Gion Casper Collenberg 1733–1792 Viadi, che jau, Gion Casper Collenberg vai faig il oñ 1765 en L'isla de Frontscha (rapport da viadi)

Texts scientifics – Illuminissem[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Joseph Planta 1744–1827 vallader, englais Bibliotecari principal dal Museum britannic: An Account of the Romansh Language (1776; emprima descripziun scientifica dal rumantsch, idea d'ina lingua da scrittira cuminaivla)
Pader Placidus a Spescha 1754–1833 sursilvan Lingua naziunala/da scienziads cuminaivla
Mattli Conrad sutsilvan Plevant refurmà: Bainstar general
Duitg Balletta sursilvan Cudisch de remarques de mia veta menada (diari dal temp da la revoluziun franzosa)

Fasa naziunalista e cumbattanta[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Gion Antoni Huonder 1824–1867 sursilvan Il pur suveran
Giacun Hasper Muoth 1844–1906 sursilvan Al pievel romontsch, Il Gioder, A mesiras, Las spatlunzas e.b.a.
Pader Alexander Lozza 1880–1953 surmiran Poesia e prosa
Giatgen Mitgel Uffer 1883–1965 surmiran
Steafan Loringett 1891–1970 sutsilvan
Giuseppe Gangale 1898–1978 sutsilvan Scolinas rumantschas e creaziun da l'idiom sutsilvan

Randulins[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Conradin de Flugi 1787–1874 puter
Gian Fadri Caderas 1830–1891 puter Rimas, Nouvas rimas, Fluors alpinas
Peider Lansel 1863–1943 vallader «Ni Talians, ni Tudais-chs, Rumantschs vulains restar»
Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Alfons Tuor 1871–1904 Allas steilas, Il schnec de Medel, Las paterlieras (poet romantic)
Flurin Camathias 1871–1946 Epos Historias de Munt sogn gieri, Ils Retoromans, La Flur de Ramosch, poesias
Gion Cadieli 1876–1952 Poesias
Sep Mudest Nay 1892–1945 Poesias e prosa. Poesia La bova (naturalissem)
Gian Fontana 1897–1935 Il president da Valdei, Crappa grossa, poesias e.b.a.

Fasa da la diversificaziun[modifitgar | modifitgar il code]

L'emprima midada[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Flurin Darms 1918–2009 sursilvan Sut il Pinut, Novellas I e II, Poesias
Jon Semadeni 1910–1981 vallader La Jürada (1967); Il giat cotschen (1980)
Toni Halter 1914–1986 sursilvan Diari suenter messa, Culan da Crestaulta, Il cavalè della Greina
Curo Mani 1918–1997 sutsilvan Ovras
Gion Deplazes 1918-2015 Levzas petras, La Bargia dil tschéss
Cla Biert 1920–1981 vallader La müdada, Amuras nairas, Il Descendent
Peder Cadotsch 1922–2002 surmiran
Donat Cadruvi 1923–1998 sursilvan Il Socialist de Seglias, Sin ballontscha

Lirichers[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Andri Peer 1921–1985 vallader Poesias
Hendri Spescha 1928–1982 sursilvan Il giavin dalla siringia
Luisa Famos 1930–1974 vallader Mumaints, Inscunters, L'hom sün fanestra

Il stgandel e midada radicala[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Reto Caratsch 1901–1978 La Renaschientscha dals Patagons
Theo Candinas *1929 sursilvan Historias da Gion Barlac (1975), Té-Tuà, Maria Madleina, Il barun dalla Muota
Ursicin G. G. Derungs *1935 sursilvan Il saltar dils morts, Il cavallut verd, La petta de spigias
Leo Tuor *1959 sursilvan Giacumbert Nau, Onna Maria Tumera, Catscha sil capricorn en Cavrein

Temp contemporan[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Oscar Peer 1928-2013 vallader Eva, La Rumur dal flüm, Tanter di e not, "Nozzas d'inviern"
Rut Plouda *1948 vallader Sco scha nüglia nu füss
Silvio Camenisch *1953 sursilvan Cara Laura, Frenzi, Smaledetta primavera, Da mesa stad
Flurin Spescha 1958–2001 rumantsch grischun Fieu e flomma (emprim roman en rg)
Flurin Caviezel 1934–2008 sursilvan Mia primavera
Ludivic Hendry 1920-2014 sursilvan Batterdegls, Passidas, Pieder de Pultengia
Leo Tuor *1959 sursilvan Giacumbert Nau, Onna Maria Tumera, Settembrini
Annamengia Bertogg *1928 sursilvan Siemis spel Rein, La biadia raquenta
Linard Bardill *1956 Fortunat Kauer
Clo Duri Bezzola 1945–2003 La chà dal sulai
Margaritta Gangale-Uffer *1921 surmiran Igl bitsch
Göri Klainguti *1945 puter Gian Sulvèr, Linard Lum
Jon Nuotclà *1934 Il gö cul dodò, Il tunnel
Gion Peder Thöni *1921 surmiran Fultscheidas e raschladas

Auturas «giuvnas» ed auturs «giuvens»[modifitgar | modifitgar il code]

Num Vita Idiom(s) Ovras principalas
Arno Camenisch *1978 sursilvan, tudestg Ernesto ed autras manzegnas, Sez Ner
Eva Riedi *1975 sursilvan Wissen was läuft/Filosofia ella lavanderia
Nadia Scarpatetti *1988 surmiran La libertad è manevla
Dumenic Andry *1960 vallader Uondas (raquints curts)
Dominique Dosch *1995 surmiran Sindoria
Stina Hendry/Flurina Albin *1999 sursilvan Emalio

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]