Hugo Schuchardt

Ord Wikipedia

Hugo Ernst Mario Schuchardt (* 4 da favrer 1842 a Gotha, Turinga, Germania; † 21 d'avrigl 1927 a Graz, Stiria, Austria) è stà in linguist eminent, ch'è oravant tut enconuschent per sia lavur per las linguas romanas, la lingua basca e linguas maschadadas, inclusiv linguas pidgins e creolas e la lingua franca mediterrana.

Biografia[modifitgar | modifitgar il code]

En la Germania[modifitgar | modifitgar il code]

Schuchardt è creschì si a Gotha. Dal 1859 fin al 1864 ha el studegià a Jena e Bonn cun linguists impurtants da lez temp, tranter quels August Schleicher e Kuno Fischer a Jena, sco era Friedrich Ritschl ed Otto Jahn a Bonn. Il 1864 ha Schuchardt obtegnì in doctorat cun ina dissertaziun cun il titel De sermonis Romani plebei vocalibus ("Davart ils vocals dal latin vulgar"). Sa basond sin l'examinaziun dad "ina massa incredibla da texts che nagin ha tratg en consideraziun avant el",[1] è la dissertaziun silsuenter vegnida publitgada tranter ils 1866 ed il 1868 en trais toms en lingua tudestga cun il titel Der Vokalismus des Vulgärlateins. Il 1870 è Schuchardt sa habilità a l'Universitad da Leipzig cun la scrittira Ueber einige Fälle bedingten Lautwandels im Churwälschen ("Davart intgins cas da midada fonetica cundiziunada en il rumantsch"), ed il 1873 è el daventà professer per filologia romana a l'Universitad da Halle, ch'è lura era in center dals neogrammatichers. Durant quel temp ha Schuchardt lavurà vi da temas tradiziunals da la filologia romana cun ina ferma orientaziun istorica, ma el ha er sviluppà in interess per il contact linguistic e la maschaida da linguas (ch'exista in linguas maschadadas e linguas creolas).

A Graz en l'Austria[modifitgar | modifitgar il code]

Il 1876 ha Schuchardt cun l'agid da Johannes Schmidt surpiglià la professura per filologia romana a l'Universitad da Graz. El ha fatg retschertgas en la Valisa (1875) e la Spagna (1879), nua ch'el ha rimnà material per ses studis celticas e basc/romanas. Schuchardt è daventà interessà en dus novs champs, linguistica creola e basca, ed è daventà in piunier respectà en omaduas sutdisciplinas linguisticas. El era plinavant l'emprim linguist che ha promulgà seriusamain l'idea che las linguas creolas n'èn en nagin cas inferiuras ad autras linguas. Il 1888 ha el publitgà il palpiri Auf Anlass des Volapük en il qual el ha promovì la creaziun d'ina nova lingua auxiliara mundiala per tut ils pievels. En la medema perioda (1885) ha el publitgà ina critica da grond'influenza da las metodas dals neogrammatichers cun il titel Über die Lautgesetze. Gegen die Junggrammatiker ("Davart las leschas foneticas. Cunter ils neogrammatichers").

Schuchardt è probabel il meglier enconuschent sco bascolog (scienzià da la lingua basca). Il 1887 ha L.L. Bonaparte arranschà per Schuchardt in viadi en il vitg Sara (Labourd, Pireneas Bassas), nua ch'el ha fatg retschertgas e probabel emprais la lingua basca. Suenter ses viadi ha el publitgà numerus (>100!) ovras davart il basc ed il romano-basc, ma n'è mai turnà en il Pajais basc. En diversas publicaziuns ha Schuchardt tractà la parentella pussaivla dal basc cun autras famiglias da linguas–ozendi vala il basc sco lingua isolada. Schuchardt è s'affilià fermamain cun il punct da vista entant antiquà da la ipotesa vasco-iberica, quai che stat en in ferm cuntrast cun ses spiert avert da pli baud.

En maniera sumeglianta ha Schuchardt defendì en la discussiun davart l'ergativitad lura actuala il parairi che la construcziun ergativa saja ina proposiziun passiva obligatorica (visavia la teoria medemamain dubitaivla che la construcziun ergativa saja ina proposiziun normalisada); cun ses punct da vista opponiva el specificamain a Nikolaus Finck a Vienna cun il qual el aveva ina debatta scientifica en ina seria d'artitgels (p.ex., N. Finck (1907), "Der angeblich passivische Charakter des transitiven Verbs", Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung 41:209-282).

Perioda tardiva[modifitgar | modifitgar il code]

Malgrà che Schuchardt è vegnì envidà a surpigliar prefessuras a Budapest e Leipzig (enturn il 1890), ha el refusà da bandunar Graz. Il 1900 è el dentant sa retratg a temp da sia professura. Essend lura deliberà da sias duairs da professura, ha el interprais viadis extendids en l'Italia meridiunala, l'Egipta e la Scandinavia. El ha lura bajegià ina villa enorma a Graz (en la Johann-Fux-Gasse 30) per sasez e sia biblioteca immensa, la quala el ha numnà "Villa Malvine", tenor sia mamma (Malvine von Bridel-Brideri).

Il dus davos decennis da sia vita lavurava el oravant tut vi dal basc. Dischillusiunà da la "pasch malgista" suenter l'Emprima Guerra mundiala, l'irredentissem talian ed il naziunalissem franzos ("schovinissem"), n'era el betg pli interessà al studi romanistic, rumpend en part perfin il contact cun collegas en quests pajais. En in artitgel (Bekenntnisse und Erkenntnisse 1919) da el, en furma da raquints, invistas en sia giuventetgna ed eveniments istorics da quel temp sco era ses punct da vista da la fin da l'Emprima Guerra mundiala.

Ierta[modifitgar | modifitgar il code]

Hugo Schuchardt è in dals linguists ils pli eminents da la tradiziun germana aifer la filologia romana. Ozendi è sia lavur sa chapescha plitost d'interess istoriografic. Per la communitad basca è el in dals scienziads esters ils pli eminents, dasper Wilhelm von Humboldt ed intgins paucs auters.

Sia biblioteca è daventada part da la biblioteca universitara da Graz; sia "Villa Malvine" ha ditg alloschà il departament da filologia romana e serva ozendi sco bajetg d'administraziun da l'universitad. Perscrutaders a Graz han dapi daditg studegià cuntinuadamain l'ovra da Schuchardt. Tranter quels eran Michaela Wolf ed il linguist Bernhard Hurch (ch'è sez stà in bascolog cun in ferm interess vi da l'istoriografia da la linguistica) che a la fin finala ha perfin stgaffì in archiv online da l'ovra cumpletta da Schuchardt (vesair colliaziuns).

Sias contribuziuns las pli duraivlas a la linguistica moderna èn dentant l'elavuraziun da la teoria d'undas da la midada linguistica (ensemen cun Johannes Schmidt) e sia lavur substanziala che ha tschentà il crap da fundament per la creolistica moderna.

Litteratura[modifitgar | modifitgar il code]

  • Bossong, Georg. 1984: "Wilhelm von Humboldt y Hugo Schuchardt: dos eminentes vascólogos alemanes." En: Arbor 467/468: 163-182
  • Meijer, Guus & Pieter Muysken. 1977: "On the beginnings of pidgin and creole studies: Schuchardt and Hesseling." En: Albert Valdman (ed.) Pidgin and creole linguistics, 21-45. Bloomington: Indiana University Press
  • Schuchardt, Hugo. 1928: Hugo Schuchardt-Brevier: Ein Vademecum der allgemeinen Sprachwissenschaft. Ed. by Leo Spitzer, rev. 2nd ed. (1st ed., 1922). Halle/Saale: Niemeyer
  • Schuchardt, Hugo. 1979: The ethnography of variation: Selected writings on pidgins and creoles. Edited and translated by T.L. Markey; Introduction by Derek Bickerton. Ann Arbor: Karoma
  • Vennemann, Theo & Terence H. Wilbur. 1972: "Schuchardt, the neogrammarians, and the transformational theory of phonological change." Four essays by H. Schuchardt. Ed. by Th. Vennemann & T.H. Wilbur. Frankfurt/M. (= Ling. Forsch. 26)

Notas-pe[modifitgar | modifitgar il code]

  1. "--[being] a work upon which our knowledge of the phonetic changes in Late Latin is still ultimately established." Cit. József Herman: "Spoken and written Latin in the last centuries of the Roman Empire. A contribution to the linguistic history of the western provinces", In: Roger Wright (ed.), Latin and the Romance languages in the Early Middle Ages, pp. 29-43, Routledge, London 1990 ISBN 0-415-05606-3

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]