Model:Artitgel da l'emna/26

Ord Wikipedia

Il chaun (Canis lupus familiaris) è in animal da chasa che vegn tegnì sco animal da cumpagnia e/u sco animal da niz. Sia furma selvadia originara è il luf; a quel è il chaun attribuì sco sutspezia. Cura che la domesticaziun dal chaun ha gì lieu n’è betg dal tut cler; las stimaziuns scientificas tanschan da 15 000 fin 100 000 onns avant noss temp.

Chauns vegnan per ordinari tegnids en u enturn chasa, èn pia disads a la societad umana e vegnan educads a la convivenza cun l’uman. Da questa furma da viver usitada dal chaun èn da differenziar chauns che vivan en libra natira, ch’èn daventads selvadis u che vagabundeschan; bain sa tracti er tar quels d’animals dumestitgads (damai ch’els appartegnan a la sutspezia domesticada dal luf), ma els n’èn betg socialisads. Er tar il dingo (cf. sutvart) sa tracti d’in chaun; provisoricamain vegn quel però manà sco atgna sutspezia dal luf.

En tut il mund stiman ins ch’i vivian radund 500 milliuns chauns, da quai ca. 75 % en libertad. En blers pajais furma la controlla da la populaziun da chauns in problem.

La moda da viver ed il bainesser dals chauns dependa fitg ferm da la dumonda co ch’els vegnan tegnids dals umans, cun ils quals els vivan ensemen.