Trembel
Il trembel (Populus tremula) è ina spezia da plantas or dal gener da las paplas (Populus).
Descripziun
[modifitgar | modifitgar il code]
Tut tenor il lieu da derasaziun cuntanscha il trembel in’autezza da 20, darar da fin 35 meters. En l’Europa Centrala na crescha nagina planta pli spert che las paplas. Questa spezia cuntanscha ina vegliadetgna media da radund 100 onns; la creschientscha è terminada suenter ca. 60 onns. Il bist dal trembel crescha per ordinari a dretg si u mo levamain enclinà. Tar plantas giuvnas è la curuna pauc spessa; pli tard sa sviluppa quella en furma da tgeiel e tar plantas veglias ha quella ina furma radunda, bratga e sa cumpona savens da pliras parts. Il trembel furma ina ragisch a pal e sviluppa pli tard fermas ragischs lateralas.
La scorsa (paletscha) da plantas giuvnas è fitg glischa, da colur brin melna e cuverta cun variclas da corc en furma romboida. Tar plantas pli veglias daventa la scorsa grisch stgira ed è cuverta cun sfessas longitudinalas.
Ils brumbels dals fegls èn mellens fin brin stgirs. Il trembel ha feglia plitost radunda cun in moni relativamain lung, il qual è plat da las varts. Perquai sa mova la feglia gia tar il minim vent (da qua er l’expressiun ‹tremblar sc’in trembel / sco feglia da trembel›). Ils fegls èn l’emprim d’in cotschen-arom e mantegnan fin la fin matg in tun cotschnent; l’atun sa colureschan quels mellen aurà.
Il trembel è bichasan, vul dir che las flurs femininas e masculinas cumparan sin plantas separadas. Plantas masculinas portan grossas minas da colur brin grischa, e quai en grond dumber; da mez mars, cur ch’els dattan giu il sem, èn quels melnents, pli tard brins. Suenter esser sfluridas crodan las minas masculinas relativamain svelt da la planta. Las plantas femininas portan minas verdas, d’ina grondezza da 4 sin 0,5 centimeters, cun fegls purtants cotschnents e chavels grischs. Fin mez matg sa schlargian las capslas, uschia che las minas èn cuvertas cun ina launa alva; pauc pli tard porta il vent davent quests sems munids cun fins chavels.
Il dumber da cromosoms munta a 2n = 38, ma er 19 u 57.[1]
Ecologia
[modifitgar | modifitgar il code]Sco tipica planta da glisch na po il trembel betg pli sa regiuvinar en l’atgna sumbriva; perquai sa derasa ella tras il vent (cf. survart). En lieus pauc spess, pia cun pauc sumbriva, pon però sa furmar tras fadetgnas da la ragisch entiras gruppas da bists. Cuntrari al trembel american na sviluppa il trembel europeic en questa furma però betg colonias pli grondas.
Muntada sco planta da pavel
[modifitgar | modifitgar il code]Il trembel è ina da las pli impurtantas plantas da pavel per las spezias da tgirallas che vivan en l’Europa Centrala. Gist las rasulaunas da las tgirallas dal di las pli attractivas e periclitadas il pli ferm vivan sin questa planta. La pli gronda muntada han plantas giuvnas, en furma da chaglia, che creschan sper via ed a l’ur dal guaud. Per motivs da la biodiversitad duess ins desister da runcar talas plantas. Exempels da tgirallas che sa sviluppan sin il trembel èn la vanessa policroma (Nymphalis polychloros), la tgiralla cun cua spartida (Cerura vinula) ed il vesprun cun alas da vaider (Sesia apiformis).[2]
Derasaziun
[modifitgar | modifitgar il code]Il trembel è derasà en l’Asia dal Vest, Africa dal Nord ed Europa. Sulettamain en il Portugal, la Spagna dal Sid e Sicilia n’è la planta betg da chasa. Il trembel vala sco la spezia da paplas la pli derasada en l’Europa e la pli frequenta en l’Europa Centrala. Daspera creschan qua anc duas autras spezias: il trembel nair (Populus nigra) ed il trembel alv (Populus alba). Perquai ch’il trembel dovra bler glisch, al chatt’ins savens sin surfatschas da tagl cumplet.
La planta crescha en guauds clers, a l’ur da vias e guauds, sin costas crappusas ed en la bostgaglia. A la qualitad dal terren na tschenta il trembel betg autas pretensiuns. Il meglier crescha el sin terrens da sablun e d’arschiglia lucs e frestgs, ritgs da humus e da substanzas nutritivas. La planta crescha tant en lieus cun blera sco er en lieus cun pauca chaltschina. Savens cumpara ella ensemen cun il badugn pendus (Betula pendula) ed il salesch-chaura (Salix caprea).[1]
-
Brumbel d’enviern -
Mina masculina -
Mina feminina -
Fegl -
Scorsa
Utilisaziun
[modifitgar | modifitgar il code]Medischina resp. medischina alternativa
[modifitgar | modifitgar il code]Il trembel cuntegna colliaziuns d’acid salicilic. Perquai duai quel avair in effect calmant, retegnair inflammaziuns e sbassar la fevra. Per quest intent sa serv’ins da la scorsa, da la feglia e dals pizs dals chatschs.
Selvicultura
[modifitgar | modifitgar il code]
Il lain da papla è ina materia prima fitg tschertgada. Quel vegn duvrà surtut en plattas da lain cruschà bunmartgadas e levas, sco er en paluttas da dar pingpong, en tgiradents, zulprins ed en blers auters products. Ultra da quai vegn il lain elavurà a palpiri e duvrà sco biomassa per producir energia.
Sco uschenumnà lain termic serva il lain da trembel er per construir palantschieus. Per quest intent vegn el elavurà en ina moda ch’al renda spezialmain resistent.
En l’Europa Centrala, Europa da l’Ost ed Europa dal Nord vegn il trembel savens duvrà sco planta forestala. El vala sco fitg buna planta pioniera e serva ad emplenir surfatschas en guauds existents ubain ad endrizzar guauds pionier. La feglia da trembel è ritga da substanzas nutritivas e sa decumpona tgunsch, uschia che la spezia serva er a meglierar la qualitad dal terren.
Annotaziuns
[modifitgar | modifitgar il code]- ↑ 1,0 1,1 Erich Oberdorfer: Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete. 8. ed., Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 2001, ISBN 3-8001-3131-5, p. 300.
- ↑ Zitterpappel als Schmetterlingsfutterpflanze, sin: floraweb.de, consultà ils 19 da zercladur 2011.
Litteratura
[modifitgar | modifitgar il code]- Georg Zauner: Laubbäume Kompaß. Gräfe und Unzer, Minca 1990, ISBN 3-7742-6205-5, p. 16s.
- Stinglwagner, Haseder, Erlbeck: Das Kosmos Wald- und Forstlexikon. Kosmos-Verlag, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-440-10375-3.
- Heiko Bellmann: Der neue Kosmos-Schmetterlingsführer. Schmetterlinge, Raupen und Futterpflanzen. 2. ed., Franckh-Kosmos, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-440-11965-5.
- Ruprecht Düll, Herfried Kutzelnigg: Taschenlexikon der Pflanzen Deutschlands und angrenzender Länder. Die häufigsten mitteleuropäischen Arten im Portrait. 7avla ed. extendida, Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2011, ISBN 978-3-494-01424-1.
- Margot Spohn, Marianne Golte-Bechtle: Was blüht denn da? Kosmosverlag, 2005.
Colliaziuns
[modifitgar | modifitgar il code]
Commons: Trembel – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio- Populus tremula L., sin: infoflora.ch
- Populus tremula, sin: baumkunde.de