Utilisader:MeLis Adragun/Cudeschs/Pederin sgola sin la glina/Il chastè da la Diala da la notg

Ord Wikipedia

Per la caferlada da mesanotg retschaveva la Diala da la notg ses giasts en in'immensa sala da ses chastè. Colonnas d'argient autas sco il tschiel purtavan in'immensa cupla da nivels ch'era circumdada d'ina tschajera sgulatschanta sco da finas bandieras. Il palantschieu era fatg da cristal d'in blau profund e transparent sco l'aua da la mar cura che quella è fitg ruassaivla. Tras grondas averturas tranter las colonnas guardava viaden la notg ed en si'immensitad sgulatschavan millis da pitschens nivels che guardavan or sco grondas flurs e che creavan ina glisch fina e misteriusa.

Il pli bel da tut era però il tron da la Diala da la notg ch'era situà entamez la sala. Ses stgalims eran furmads d'in singul crap prezius verd, il sez era fatg da pidras, il pusal d'argient e set stailas da colur blaua traglischavan bufatgamain suravia. Dad omaduas varts da quest tron da bellezza eran postadas retschas da sutgas d'argient per ils giasts che vegnivan spetgads.

La Diala da la notg seseva sin ses tron cura ch'i gieva vers mesanotg, cun ina farcla da la glina en ils chavels nairs e vestgida cun ses mantè da regina. Sper ella stevan duas mattatschas da stailas en lur vestgids d'argient; e tras la notg en il fund sa muveva d'in cuntin ina chadaina da pitschens uffants da stailas che chantavan. Igl eran quai propi ils pli pitschens che na gievan anc betg tar l'Umet dal sablun en la scola da stailas, perquai ch'els n'avevan anc betg da pertgirar uffants giu sin Terra. Perquai n'avevan els er anc nagin plaz al tschiel, dal qual anora els avessan stuì guardar la notg sin la Terra e tegnair guardia. Ma chantar, quai savevan els sco ils anghels!

Tuttenina han resunà dudesch tucs dal zain fitg bass tras la sala; la Diala da la notg è s'auzada da ses tron, ha stendì sia bratscha ed ha ditg cun ina vusch loma e fina:


«Mesanotg! – E tut che dorma;

calm'e pasch a mintga olma!»


Milli giadas ha l'eco dal firmament repetì questa benedicziun. Sco chantà da chors lontans tunavi, adina pli lunsch davent, adina pli da bass:


«Calm'e pasch a mintga olma!»


Alura èsi vegnì fitg ruassaivel. Bufatgamain è la Diala puspè sa tschentada sin ses tron, cun in rir buntadaivel sin sia fatscha alva e nobla. In mument èsi stà quiet enturn enturn. Ma alura han ins udì da lunsch in ramplunim che vegniva adina pli datiers e ch'è ì a finir en in immens fracass. En quel mument è siglì davant l'entrada Toni tun dals nivels; l'emprim dals giasts envidads. Enta puntg tegneva el in immens battagl da pauca e pitgava cun quel a sasez sin il venter. El ha fatg ina reverenza davant la Diala da la notg ed ha sbragì:


«Tun, chametg, qua sun jau pia!

Hai puspè chattà la via;

sin la pauca, hopp hopp hopp,

sun vegnì gist en in schlop.

Mia dunna che chamegia,

sa dat era tutta bregia,

da bainglaiti suandar,

e ta lascha salidar!


Tun, fracass e ramplunar!

er sin vi'è mes cumpar.

Gion granella è ses num,

navighesch'il pli sisum.

Cun ses bastiment da nivels,

stuess far attenziun dals privels!

Schlops e sfratgs, ennà, envi,

jau sun qua e di bun di!»


Durant ch'el scheva quai, fracassavi d'in cuntin, uschia che las pitschnas mattatschas da stailas che stevan sper il tron da la Diala da la notg han survegnì il detg battacor. Ma Toni tun n'era gnanc in nausch; el sfrigniva numnadamain tut il temp e tirava la bucca d'ina ureglia a l'autra.

La Diala da la notg ha sbassà ses chau vers l'um selvadi per al salidar ed ha manegià riend ch'el na duaja betg ramplunar uschè fitg per ch'ils uffants da stailas na tschiffian betg tema. Uss è noss bun Toni tun vegnì tut confus ed ha schluppegià bufatgamain ina perstgisa. I n'era numnadamain tuttavia betg simpel per el da betg stgadanar, surtut sch'el sa legrava.


Qua hai cumenzà a schuschurar e tschivlar en l'aria ed il segund giast è arrivà, la Lisa dal vent. Ella gieva a chaval sin ina scua, è siglida giu avant il tron da la Diala da la notg e faschond l'entir temp enclins e riend en rudè ha ella clamà cun vusch tschivlanta:


«Huiuiui e sapperlot,

sin la scua vegn dabot.

Sur ils guauds e sur la prada,

bleras uras sun sgulada.

Hai spluntà vi d'isch e porta,

scurlattà er mintga torta.

Ha ho hu, uss giai davent,

uss vegn la Lisa vent!»


La Diala da la notg ha dà ad ella cordialmain il maun ed er la Lisa dal vent e Toni tun – che s'enconuschevan sa chapescha fitg bain – han salidà in l'auter.


E gia è arrivà il terz giast. Igl era quai la grossa Dunna dals nivels. Ella guardava ora sco in ballun u sco ina gronda chanta da café; propi fitg fitg spezial. Sia fatscha era radunda ed amicabla sc'in tartuffel. Tut patgific, cun moviments fitg plauns, è ella vegnida fitg datiers dal tron da la Diala da la notg, ha fatg cun ses vestgì scuflà in curius enclin da bainvegni ed ha ditg cun vusch loma sco groma:


«Co vai al firmament?

Co statti sin la glina?

I renda anc adina,

da ‘gnir a la festetta –

sch'i fiss be per la petta.

Jau sper be ch'il sulegl,

sa mussia pir marvegl.

Ses radis èn chalira,

o povra vestgadira!»


La Diala da la notg ha engrazià a la cusrina dals nivels per il salid e l'ha supplitgà da prender plaz sper Toni tun e Lisa dal vent. Senza dubi, il sulegl era er envidà; quai pretendeva tant la tradiziun sco er la maniera. Ma la Dunna dals nivels è tuttina sa quietada, pudeva ella gea seser sper Toni tun e Lisa dal vent ch'eran sa chapescha buns amis dad ella.


Tuttenina hai dà ina stgadanada ed en dad isch è sgulada la Stria dal chametg sin in rom da charvun. Il medem mument è Toni tun levà en pe cun in immens fracass, ha embratschà sia dunna e sautà in mument cun ella tras la sala. Durant quest spectacul ramplunavi incredibel e savurava orribel da zulper. Lur plaschair è stà uschè grond ch'els n'èn betg stads buns da sa retegnair. La Diala da la notg ha schizunt stuì sa tegnair il nas, uschè mal savuravi. Alura ha la Stria dal chametg laschà liber l'Um dal tun, è s'avischinada en ziczac al tron ed ha cridà cun vusch penetranta:


«Sirr – sirr – chara cusrina – qua è il chametg!

Hai be anc svelt tutgà in tetg.

Quai è mes pensum, quai è mes destin,

sirr – sirr – cracrac – tut sfratg jau pitschnin!»


La Diala da la notg ha fatg ina reverenza ed ha supplitgà la Stria dal chametg da derasar in pau damain savur da zulper; quai na fetschia betg bain als uffants da las stailas ed er betg ad auters dals giasts envidads sco per exempel a la Marietta dal ruschè, a l'Aurora u al Cotschen da la saira.

Toni tun ha sinaquai cumenzà a raquintar a la Dunna dals nivels ina sgnocca suenter l'autra davart las dunschellas sensiblas al tschiel da la damaun e da la saira. La Stria dal chametg è però s'enclinada in pau guersch ed ha cridà latiers:


«Sirr – jau ma vi pia retegnair,

quai pos ti Diala propi crair.

Er sche jau dess gugent sinzur,

Sirr – sirr – cun derasar dal fieu l'odur.»


Alura è ella flammegiada en ziczac tras la sala ed è sesida sin la schanuglia da Toni tun.


Sinaquai han ins udì in lev schuschurim ed ina figura fitg remartgabla è passada davant il tron: il Fritz da la plievgia. Bel n'era el betg, il Fritz da la plievgia. Satigl sco ina lingera era el; lungs chavels blonds schlavazzads al pendevan en puschels sur ils egls larmus ed il nas da dafraid cotschen e giz. Sut bratsch aveva el in tarment parasol serrà e ses lung mantè era bletsch tras e tras. Nua ch'el steva sa furmava immediat giun plaun in paltaun. El ha fatg ina reverenza in pau maladestra davant la Diala da la notg, ha tratg ses vegl cilinder tut bletsch ed ha ditg cun ina vusch bragialenta dultschina e melancolica:


«Drappeli – tip – tip – chara Diala da la notg,

sun partì gia a las otg.

Fitg gugent sun jau vegnì,

sgulatschond si'l parapluie.

N'hai il matg betg bler lavur,

mintgatant be dar sinzur.

In u l'auter hai bagnà,

tras il tetg er pluschignà.

Striunà inqual paltaun,

najentà dal pur il graun.

Scurlattà tetg e paraid,

fatg tschiffar uffants dafraid.

Tredesch giunchers hai fatg giut,

quai fiss lura er gia tut.

Stoss ma cuntentar dal fatg,

auter na vai betg il matg!»


Suenter avair salidà quest giast singular, al ha la Diala da la notg admonì da betg be far narradads sin Terra, mabain d'er far dal bun e da bagnar ils ierts e las pradas. Ed alura al ha ella supplitgà da supprimer in pau la plievgia qua en sala e da betg far paltauns. Il Fritz da la plievgia ha empermess quai ed è sa tschentà sper la Dunna dals nivels.


Gia dapi in mument avevan ins udì a ramurar dalunsch ed uss vegniva quest fracass adina pli datiers. Tuttenina han tut ils vels e las bandieras da brentina en la sala cumenzà a sgulatschar e las paraids da nivels sa muventavan vi e nà. En ina furia è il Gigant dal stemprà entrà en la sala, nair ed immens, cun grondas alas che tanschevan fin giun plaun. Enta pugn tegneva el il rom d'in ruver ch'el aveva sdrappà davent. Quel ha el smanà per dir bainvegni ed entant che sia barba naira buffava enturn el sc'in nivel nair, ha el urlà a tut pudair:


«Sun vegnì da vi sur mar,

alas hai stuì montar.

Sco il diavel sun sgulà,

guaud e pizza surmuntà.

Jau hai propi fatg preschuna,

voss invit fa buna luna.

Gnanc temp hai gì da ma vestgir,

quai fa fors'inqualin sfrignir.»


El na purtava propi nagina vestgadira, ni chautschas da vent ni dad aua e gnanc ina chapitscha da turnigl da desert u stivals da favugn. Perquai ha el stuì prender plaz davos la Dunna dals nivels, suenter avair salidà cun caneruna Toni tun, la Stria dal chametg e sia dunna, la Lisa dal vent.


Alura èn arrivads ils trais fragliuns da glatsch. Sco emprim Gion da granella cun il schumber grond. El aveva ina fatscha blaua ed egls radunds ch'eran clers sco vaider ed en ils quals glischavan sbrinzlas verdas. Ses chavels eran alvs sco la naiv e si'unifurma tut traglischava da perlas da granella. Cura ch'el è entrà, èsi vegnì frestg e Fritz da la plievgia ha cumenzà a starnidar. El n'aveva betg propi per cor Gion da granella, perquai che quel al disturbava adina cura ch'el vuleva bagnar la cuntrada. Avant il tron da la Diala ha Gion da granella clapragnà cun ils chaltgogns sco tar il militar, ha sunà in rataplan da bainvegni sin ses schumber ed auzà ina vusch sgrattanta che tunava sco il sclingir da chadainas:


«Ins numna mai Gion da granella,

cun mai n'avais mai lungurella.

Ils mais che stgaudan sco l'enfiern,

clom en memoria jau l'enviern.

Jau vegn andetg, sc'in'invasiun,

conusch nagina cumpassiun.

Dal prà cun tut ses verd hardumbel,

maniz en paglia mintga stumbel.

Sajet sco milli buis enina,

las flurs gartegel finadina.

Finì per oz la schluppettada,

uss giaud cun vus la caferlada!»


La Diala da la notg n'era bain betg ina gronda amia da la lavur da quest criv signur; ma damai ch'el tutgava tar ils fragliuns da glatsch ed era in nobel prinzi dal tschiel, al envidava ella adina a sias festas ed al ha er questa giada salidà cun ina gentila reverenza.


Strusch ch'el aveva prendì plaz sper il Gigant dal stemprà, è arrivada sia sora, la Dunna Holla.

Ella era radundetta ed alva da sisum fin giudim e veseva ora in pau sc'in grond letg che chaminava cun duas grossas e lomas pantoflas vi dals pes. L'entir temp la vegniva in nivel alv or da bucca, surtut cura ch'ella susdava; ed ella susdava incrediblamain savens, pertge che la primavaira durmiva ella uschiglio il pli savens.

Uss è ella s'enclinada davant la Diala da la notg ed ha ditg ses salid. Durant ch'ella fascheva quai, la sgulatschavan grossas floccas da naiv or da las rassas. Ins chapiva er tge ch'ella scheva, cumbain ch'igl era atgnamain fladà senza tun:


«Dunna Holla è qua, Dunna Holla, juhu,

dal stanchel avess'la bainprest durmì giu!

Il sien da la stad hai jau gia cumenzà,

mes letg en la glatscha è fitg bain zuppà,

Il sulegl, quest cumpogn frivol,

ma disturb'uschiglio anc al pol.

Ses radis sajett'il maltratg,

sbuglienta mai prest sin il flatg!

Là durmiv'jau profund sco in tais,

ch'ina staila l'invit fa palais.

Gugent sun siglid'or da letg,

la festa passar na lasch betg!»


E puspè ha ella fatg in enclin e puspè è crudà in nivel da floccas da naiv or da sias rassas. La Diala da la notg la ha dà il maun ed ha ditg ch'i vegnia a dar groma sin glatsch. Quai aveva Dunna Holla snuaivel gugent; tut cuntenta è ella navigada tar sia sutga sper Gion da granella.


Qua è er gia arrivà Max da glatsch, il terz dals fragliuns da glatsch. Cun sparuns clingiants e millis cristals da glatsch glischants vi da sia montura è el passà davant il tron. El ha pitgà ensemen las sporas, ha salutà davant la Diala da la notg ed ha ditg en tun sgarant:


«O Diala, tge di allegraivel,

sun vegnì sco servient obedaivel.

Cumbain ch'i n'è betg gist mes mais,

i stgauda ch'jau suel be lais.

Ma sche tut sa radun'a la curt,

fatsch er jau sa chapescha in spurt.

In giavisch be vi jau pronunziar:

da'l sulegl po da mai distanziar.

Quest cumpogn fa vegnir egls larmus,

ed il chau ma daventa confus.

Terribel! ... Quai stoss jau bain dir,

e speresch che tuts possian chapir.»


Suenter che la Diala da la notg al ha sincerà ch'el possia seser en in lieu frestg ed arius, lunsch davent dal sulegl, ha el puspè salidà en maniera militara ed ha mess sin ils stgalims dal tron in matg da flurs da glatsch traglischantas. Alura è el ì da plaz tar plaz, ha fatg avant mintgin dals preschents sia reverenza da chavalier e suenter esser sa preschentà er a las bellas mattettas da stailas sper il tron da la Diala da la notg, è el la finala sa tschentà da l'autra vart da Dunna Holla.


Uss hai quachegià e ballinà dadora: l'Um da l'aua è numnadamain arrivà cun pass grevs. Per el sto quai esser stà in lung viadi. El veseva er ora fitg strapatschà, s'avischinond el uss sin ses pes d'anda bratgs e guardond el enturn cun ses egliuns sco il sfurat da las carpas giufuns il lai. Cur che l'um da l'aua na sa chattava betg en l'aua, era el numnadamain in pau da curta vesida e perquai aveva el difficultads da s'orientar en la gronda sala. Ma avend el scuvert tgi ch'era tut preschent, ha el stendì ses lungs bratschs-rauna sin tuttas varts, ha avert sia gronda bucca ed ha quachegià:


«Plitsch – platsch – blubs – quac!

Jau na sun betg in utschac!

Sun en l'aua schef da stadi,

fitg stentus è stà mes viadi.

En la mar il pli giudim,

tuttenin'in scutinim:

Davant l'isch las nixas stattan,

da la sien ‘las mai scurlattan.

Voss invit han enta maun,

‹Tge? la fest'è gia damaun?›

Spert ma sun vestgì da gala –

e qua sun gia en la sala!

Poss jau seser bain umid?

L'aria tschitscha mai prest vid!»


En mintga maun tegneva el ina gronda spungia; quellas struclava el ora sur ses chau, per almain tegnair quel in pau umid. La Diala da la notg aveva però pensà a tut: per l'Um da l'aua steva a disposiziun ina gronda bognera d'argient. Sin invit da la Diala da la notg è el entrà tut cuntent en quella. Ultra da quai ha la Diala da la notg clamà natiers ina mattatscha da stailas cun ina chanta da vaider; cun quella bagnava ella senza paus il prinzi da l'aua grasslut. Quai al fascheva uschè bain ch'el tgulava sc'in purschè dal plaschair.


Qua han ins udì fins tuns d'arpa ed entrada è la Marietta dal ruschè. Ella era ina mattatscha pallida cun chavels stgirs ed enturn ella traglischavan nivels d'argient e perlas. En ses mauns purtava ella ina cuppetta fatga d'in unic diamant. Tar mintga pass ch'ella fascheva resunavan ils tuns d'arpa sco daguts crudants. Avant il tron è ella stada graziusamain en schanuglias, ha vieut levamain ses chau ed ha ditg cun vusch d'argient:


«Chara mamma, tut bufatg,

per cumond a tai hai fatg.

Aua a las flurs hai dà,

tut cun perlas decorà:

pastg e plantas en curtin,

fegls da chaglias finadin.

L'aria hai jau sfradentà,

Pradas cun argient ornà;

Sur il lai hai mess brentina –

tge frestgezza matutina!

Mamma, tes uffant charin,

merità ‘vess in bitschin!»


Cun quests pleds è ella currida en bratscha a la Diala da la notg e lezza l'ha tutgà il chau cun ina fina buna. Alura è la Marietta dal ruschè sa tschentada sin ils stgalims dal tron, pusond ses chau cunter la schanuglia da la mamma.


Fin a quel mument era la sala stada enzugliada en ina glisch fustga ch'aveva fatg glischar las colonnas d'argient sco radis da la glina tranter ils nivels blaus. Cun l'arrivada da la Stria dal chametg, da Fritz da la plievgia e da Dunna Holla era la fina glisch da siemi che pareva d'arrivar dal chau da la Diala da la notg sa midada in pau. Ed uss è sgulada ina splendur dorada en questa glisch tranter di e notg ed or da la notg infinita è resunada ina musica fina e misteriusa.

La Diala da la notg è s'auzada sin ses tron; il sulegl s'avischinava, il retg dal di ch'era egual ad ella areguard il rang e la reputaziun. Ed ensemen cun la Diala da la notg èn s'auzads tut ils giasts da lur sutgas. Cumbain che tschertins dad els na pudevan betg vertir il sulegl, han els tuttina stuì mussar ad el, sco retg, la duida veneraziun. Qua è la musica vegnida pli dad aut, sco in stemprà che crescha. Ils nivels èn sa dividids ed en in flum da glisch dorada è sgulada viaden la Regina dal sulegl cun ses figls e sias figlias, il Cotschen da la damaun, che vegn er numnà Aurora, ed il Cotschen da la saira, la Staila da la damaun e la Staila da la saira.

E quant bella che la Regina dal sulegl era! Ses egls traglischavan pussant ed amuraivel enina. Ses chavels tschurrads la circumdavan sco in mantè da flommas e da la curuna sin ses chau resplendevan ils radis sco monas traglischantas. Vi da mintgin da ses mauns manava ella in da ses figls, entant che las figlias auzavan la fin da ses lung vestgì dad aur.

Uschia è pia sa preschentada la Regina dal sulegl davant la Diala da la notg e la sala era plaina da sia glisch. Plaunsieu è la Diala da la notg descendida da ses tron ed è s'avischinada a la Regina dal sulegl. Sin ses chavels nairs glischava bufatgamain la curuna da la glina. Ella ha stendì ora sia bratscha ed ha salidà il sulegl cun sia vusch clera sc'ina brunsina: «Sajas bainvegnida, sora, regina!»

Qua ha la Regina dal sulegl enclinà levamain ses chau davant la maiestad da la notg; alura al ha ella auzà plain glisch ed ha ditg:


«Er jau ta salid, o graziusa,

ti bella sora, ti notg silenziusa!

Èn er spartids noss dus munds,

branclain nus tuttina ils nauschs ed ils buns.

A mai la travaglia, a tai la pasch,

tut esser vivent circumdescha noss fasch.

Ch'il mund misterius giubileschia,

L'amur tut la vita flureschia!»


Sinaquai èn las duas reginas s'embratschadas. Cura che la Diala da la notg ha mess sia bratscha enturn il sulegl, ha la burnida fatg plaz a nivels blaus ed ina glisch tranter di e notg è sa derasada en l'entira sala. E cura che la Regina dal sulegl ha branclà la Diala da la notg, ha tut cumenzà a traglischar sco bagnà en ina mar da glisch.

Suenter quest bainvegni han las duas regentas prendì plaz sin lur trons ed er ils auters giasts èn puspè sesids. Igl era legher da guardar co ch'il Max da glatsch è sa zuppà davos la rassa da la Dunna dals nivels e co che Dunna Holla cuchegiava sut il parasol da Fritz da la plievgia ora.


Ma uss è traplignada en sala ina figura fitg curiusa: l'Um da la via da latg. I pareva sco sch'el bugliss da la ravgia e sia vestgadira n'era insumma betg festiva, sco quai ch'ins avess pudì spetgar. Sia chapitscha al steva guersch sin il chau, ses gross stivals da tgirom da la glina eran plain merda e ses mustaz era tut spalà.

Sut bratsch tegneva el il grond gutter dals Schumellins e vi d'in bindel al trottava suenter l'Urs pitschen, cumbain che quel avess stuì spetgar dadora pervi da sias toppas tut tschuffas. L'Urs pitschen pertgirava numnadamain ils vadels da la glina ed als murdeva en las chommas cura ch'els vulevan pascular sin ina fallada prada dal tschiel. Uss però purtava el in buccarè.

La Diala da la notg ha guardà fitg surstada sin l'Um da la Via da latg ed al vuleva dir ch'el na possia betg sa preschentar en questa mondura. Ma quel na l'ha gnanc laschà vegnir a pled, talmain agità era el, ed ha sbragì sco in nar:


«Dunna Diala da la notg!

Nunditg nar, sun quasi cotg:

Questa fina societad,

ha prendì la libertad,

da passar sur mia via,

sco sch'els fissan tuts gianira!

La sulada è en paglia,

Terms e foss e la bostgaglia!

Tge maniera, betg da crair,

Malavita èsi vair!»


Sa chapescha ch'ils giasts han fatg sco sch'els na savessan da nagut; surtut il Gigant dal stemprà e l'Um dal tun han scurlattà lur chaus da spir smirvegl ed han guardà innocent sco tschuttins. Ma l'Um da la Via da latg ha cuntinuà en in tun nausch:


«Cun raschun hai protestà:

Ti Gigant es strusch passà,

che trais plantas èn per terra –

surprendidas da canera.

E la Dunna dals nivels,

fa er smanis terribels,

che la crappa da miglia,

en las rassas stortiglia.

Sch'in comet uss vegn per via,

na di el mai pli adia:

Vegn giud via, malputgà,

en la glina stat fitgà!

Er il Fritz, quel da plievgia,

fa paltauns tut la gievgia,

ma ruina il latg,

ti pultrun, fai adatg!»


Qua ha er il Fritz da la plievgia vulì prender il pled per reclamar:


«En il tapun m'ha mors l'Urs pitschen,

la fora m'ha fatg ‘gnir tut cotschen!»


ha el manegià cun vusch bragialenta e stueva zuppar la fora en sia nova chautscha da plievgia, la quala el aveva extra laschà far il cusunz dals nivels per la visita dad oz.

Udind quai al ha l'Um da la Via da latg ris ora tut dad aut. Ma cura che l'Um dal tun ha er cumenzà a rir, perquai che la fora en la chautscha da Fritz da la plievgia veseva propi ora fitg legher, è l'Um da la Via da latg sa vieut cunter el sco mors d'ina vespra. Ed uss èsi puspè ì liber:


«Da rir na has ti betg raschun,

ti Um dal tun, ti fegherun!

Cun sajettar e stgadanar,

las chauras m'has ti fatg scappar!

E tia dunna, quella stoda,

fa er ch'ins sto ir davos noda.

En ziczac va ‘la vi e nà,

che tut da fim ha ditg tuffà!»


El era tut ord flad da la gritta ed era cotschen-fieu en fatscha. Sa chapescha ch'ils giasts al vulevan cuntradir, ma el n'ha laschà vegnir nagin a pled ed ha cuntinuà cun ses sbragizi:


«Chara Diala, per plaschair,

Jau engir, tut quai è vair.

Ed anc auter hani fatg:

L'Um da l'aua, quest maltratg,

foss e prads ha inundà,

ch'jau aveva circumdà.

Max da glatsch cun ses sclingir,

ils vadels ha fatg siglir.

Dunna Holla mia saiv,

fin sisum cuvert cun naiv!

Da la gritta, sche jau pens,

ma revolvi il dadens.»


Dapli n'è el betg pli vegnì da dir; la vusch al ha disditg ed el ha stuì cumenzar a tusser da l'alteraziun. La Diala da la notg però ha guardà nausch, pertge che l'Um da la Via da latg aveva propi raschun. Sch'ins è envidà n'èsi numnadamain propi betg pulit da far talas furbarias sin via vers il chastè da l'ospitant.

Vesend ils giasts selvadis quant seriusa che la Diala da la notg è vegnida, han els spert dumandà l'Um da la Via da latg per perdun. E sin giavisch da la Diala da la notg han els empermess tut in tranter l'auter da vulair far bun il donn ch'els avevan chaschunà. Cun quai è l'Um da la Via da latg sa quietà in pau; surtut in grond bunamaun dal Max da glatsch al ha fatg buna luna, uschia ch'el è ì davent tut cuntent cun l'Urs pitschen.

La gritta da l'Um da la Via da latg era propi stada giustifitgada. Ora sin la Via da latg aveva il bun um uss da far la pel plaina. Il dischurden che tut las forzas da la natira avevan chaschunà al tschiel nocturn era fitg grond; ed incumbensà da la Diala da la notg da tegnair là urden era l'Um da la Via da latg. El s'empudeva sche la Via da latg n'era betg pulida perfetgamain cun la scua dal tschiel e sche quella n'era betg net nettischem. Er ils craps da miglia avevan da traglischar e paupra sche las chauras dal tschiel u ils vadels da la glina magliavan il fallà traifegl da la notg u sch'els avessan schizunt ziplà ad in pitschen agnè da nivels en la launa dad aur che quel avess survegnì en quest lieu flatgs trids. Gea gea, gronds èn ils quitads da l'Um da la Via da latg!