Utilisader:MooRtje/Cudeschs/A l'exempel dad Anne Frank/Introducziun

Ord Wikipedia

«Igl è capità, e consequentamain poi puspè capitar.»

– Primo Levi


‹Individi e massa› – uschia sa cloma l'ovra da standard da l'istoriografa Cornelia Geissler davart ils lieus commemorativs dal holocaust e lur sfida d'intermediar la persecuziun dals Gidieus en tut sias dimensiuns. Er quest cudesch tematic davart Anne Frank cumpiglia trais parts che servan a sa confruntar cun la tematica a moda differenziada:

  • A l'exempel dad Anne Frank tracta l'emprima part in destin individual. Il lectur/la lectura s'avischina qua al holocaust a moda persunalisada, lunsch davent da tutta anonimisaziun che resulta per forza da cifras monstrusas e da maletgs da fossas communablas.
  • La segunda part avra in pau il focus e preschenta a moda exemplarica la persecuziun organisada d'in entir pajais. Il destin dals Pajais Bass – nua che Anne Frank era ida a star cun sia famiglia – vegn dilucidada davent da l'occupaziun tudestga fin la fin da la guerra. Tematisads vegnan la collavuraziun cun il naziunalsocialissem, la resistenza zuppada ed averta, l'oppressiun creschenta cunter ils Gidieus e la finala lur deportaziun sur champs intermediars sco Westerbork e Bergen-Belsen – il lieu da mort dad Anne Frank – en ils champs d'exterminaziun.
  • Sper tutta necessitad da preschentar la persecuziun dals Gidieus a moda persunalisada, a l'exempel da singulas biografias, resta quai che fa dal holocaust in genocid e che differenziescha quel da tut las autras atrocitads commessas cunter pievels: Igl è quai il fatg ch'il naziunalsocialissem ha empruvà d'extirpar qua in'entira etnia a moda intenziunada, sistematica e cun meds industrials – in fatg ch'è senza paregl en l'istorgia da l'umanitad. Quest moloc, questa dimensiun extremamain impersunala dal holocaust na dastga betg mancar, sch'ins vul evitar ch'ils purtrets individuals daventian «pura infurmaziun museala» (Cornelia Geissler).

Il Diari dad Anne Frank è vegnì translatà en radund 70 linguas e publitgà en dapli che 60 pajais. Cun bundant 30 milliuns exemplars vendids fa l'ovra dapi daditg part dal canon da la litteratura mundiala. In veritabel bestseller pia – davos il qual sa zuppa però in destin che muventa er oz. Gia numerusas auturas ed auturs èn s'occupads cun la dumonda da tge che resultia propi la fascinaziun da las notizias da diari da la matta da 13–15 onns. Per ina buna part èsi segiramain l'intimitad da quellas che lascha entrar il lectur/la lectura en in dialog fitg persunal cun l'autura, dal qual schizunt ses cunabitants en la chasa davos eran sclaus. «Tgi che legia il diari daventa Anne Frank», sco ch'ha formulà quai ina giuvna lectura. En il pitschen mund da la chasa davos vegnan a la glisch tut las dimensiuns da la convivenza umana e s'avran er ils precipizis da quella; e tut quai vegn intermedià cun ils egls d'ina giuvna matta che sa chatta sezza en cumplain svilup – d'ina rasulauna ch'è londervi da sa transfurmar en ina tgiralla, ma che na dastga betg sortir dal cocon. E suenter avair ‹vivì› cun Anne, avair ris e patì cun ella sur dus lungs onns da sia giuvna vita – finescha il diari andetgamain e bitta enavos la lectura/il lectur en la realitad istorica, da la quala il cudesch è in dals testimonis bain ils pli impressiunants.

La versiun preschenta dal cudesch è vegnida preparada per la stampa l'avust 2018. Ulteriurs cudeschs da Vichipedia pronts per telechargiar sco e-book u per empustar sco cudesch stampà èn da chattar sut: https://rm.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Cudeschs.