Utilisader:Sciking/sandbox

Ord Wikipedia

Il sistem da sanitad è l'organisaziun che pussibilita ils chartschauns che vivan en in Pajas da curasis.

Istorgia[modifitgar | modifitgar il code]

En la plipart da la istorgia umana ils ospitals eran gestids par organisaziun beneficas sco las baselegias, era però in sistem che nun dava ina cuvertura par tuts ils lavurers e pia en il 1880 il chanzlist Otto von Bismarck el crea in sistema fondà in ses cassas da malsauns lià al lavur da in cartschaun che suenter pajavan las curas als malsauns.

Suenter da la Segunda Guerra mundiala il govern lavurista dal Reginavel Unì crea in sistema tut gestì dal Stat, pensà dal William Beveridge. Il sistema è elegiu era dis altris Pajais sco l'Italia (en el 1978), la Spagna a la fin da la dictatura da Francisco Franco e l'Irlanda. Era l'Uniun sovietica aveva in sistema cuncarschuan numnà Semashko e usà era di Pajas dal bloc oriental.

Cun la fin dal communissem en l'Europa da l'Est Pajais sco la Tschechia, la Slovachia e l'Ungaria bandunan el sistema sovietic par passar a di sistems difarents, la Tschechia passa a Bismarck, Slovachia e Ungaria a sistems fondà ses ina cassa naziunala e di assicuranzas dapli facultativas.

Tips[modifitgar | modifitgar il code]

Sanitad no universal[modifitgar | modifitgar il code]

Sanitad da martgà liber[modifitgar | modifitgar il code]

La sanitad da martgà liber è fondada en la libera determinaziun dal pretsch da las curas sanitarias tranter il medi e il pazient. Oz nagin Pajais ha in sistema da liber martgà ed è per la plipart in sistem vulì dals libertarianis en ils Stadis Unids. Esistan, però, elements da liber martgà en la plipart da sistems par prestaziun che nun èn cuvertas dal sistema.

Sanitad da assicuranza privada[modifitgar | modifitgar il code]

El sistem da sanitad ad assicuranza privada è il sistem che han en ils Stadis Unidis nua la plipart da burgais han ina assicuranza privada, pagada da els o dal patrun, e par tgi no la ha il Stad paga cun prugrammas da agid cuma Medicare e Medicaid.

Sanitad universal[modifitgar | modifitgar il code]

Sistem Bismarck[modifitgar | modifitgar il code]

El sistem Bismarck è fondà en cassas da malsauns che èn part da 'n sistem social pensà per dar la sanitad a tuts. Il prim sistem Bismarck era corporativ, ogni burgais duvava pajar la cassa del ses lavur, ma oz sulettamain l'Austria è uschè e la plipart das sistems lassan libertad da eleger la cassa.

En la plipart da sistems Bismarck las cassan nun podan profitar da las curas da bas: ina gronda excepziun èn ils Pajais Bass, nua che la plipart da las cassas èn privads ma nun podan far pretsch differents par cartschaun.

Sistem da la cassa da malsauns naziunala[modifitgar | modifitgar il code]

En il sistem da la cassa da malsaun naziunala ils burgais pajan ina cassa unica che la paja per las prestaziuns da la sanitad.

È fitg duvrà en Asia: en Giapun, a Taiwan e en Corea dal Sid.

Era il Canada ha formalmain ina cassa naziunala ma è en pratica in sistem Beveridge perche ha tuts ils ospitals publics.

Sistem Beveridge[modifitgar | modifitgar il code]

En il sistem Beveridge la sanitad vegn gestida dal Stad e ils professiunistas sanitaris èn par la plipart lavurer dal Stad. En Beveridge la sanitad è in dretg nun collià al lavurar o al pajar ina cassa da malsauns ma è in dretg collià a essar burgais da in Pajais. La sanitad è pajada da la regenza cui danars da las taglias.

Pajais cul sistem Beveridge èn l'Italia, la Spagna, il Reginavel Unì, l'Irlanda e la Pologna.

Sistems maschadads[modifitgar | modifitgar il code]

Ils sistems maschadads han elements da pli sistemas. Normalmain, particolarmain en Europa, han ina bas de sanitad averta a tuts sco in Beveridge e in sistem da assuranza plissee che è pli o main obligatoric.

Pajais cun in sistem maschad èn la Frantscha, la Slovachia e l'Ungaria.

Colliaziuns externas[modifitgar | modifitgar il code]