Uniuns da giuventetgna
Cumpagnia da mats[modifitgar | modifitgar il code]
Las ragischs da las uniuns da giuventetgna, sco quai ch'ellas sa preschentan oz, tanschan enavos fin l'onn 1801 (document nua che la cumpagnia da mats è vegnida menziunada per l'emprima giada). Da quai temp sa numnava ella cumpagnia da mats. Sco quai ch'il num di, appartegnevan mo giuvens, a partir da la fin da la scola enfin la maridaglia. La cumpagnia da mats aveva l'incumbensa d'inaugurar ils giuvenils en la cuminanza dals creschids. Tschintg elements fundamentals appartegnevan tar las cumpagnias da mats grischunas:
- activitads societaras
- caracter ecclesiastic
- tempra militara
- funcziun giudiziala
- efficacitad politica
Uschè pudeva la cumpagnia da mats er influenzar las decisiuns politicas dal vitg. Las giurisdicziuns che la cumpagnia da mats fascheva vegnivan temidas, er sch'ellas n'eran betg renconuschidas. La dretgira da Mustér ha remartgà en il 18avel tschientaner, ch'i haja dà truaments exagerads d'ina «dretgira nauscha», dentant hajan quels process illegals magari manà tar meglras consequenzas ch'ils truaments uffizials. Oriundamain prendevan las cumpagnias da mats part a la guerra. Ellas sa furmavan agl ur da lur vischnancas per esser prontas da batter. La revoluziun franzosa ha extirpà en l'entira Svizra las cumpagnias da mats cun excepziun da las cumpagnias da mats dal Grischun.
En l'onn 1920 en las cumpagnias da mats vegnidas reorganisadas ed han survegnì ina tempra ecclesiastica. La recepziun en la cumpagnia succediva en rom festiv da Son Stefan. Quai usit vegn anc oz pratitgà uschia tar l'uniun da giuventetgna da Mustér.
L'uniun da giuventetgna è vegnida fundada[modifitgar | modifitgar il code]
Suenter il segund concil Vatican èn las cumpagnias da mats vegnidas fusiunadas cun las uniuns da mattauns. L'uniun da giuventetgna sco quai ch'ella exista oz en bleras vischnancas dal Grischun è vegnida fundada ils 14 da december 1974. Er las finamiras èn sa midadas e sa datadas al temp. Uschia vegn oz mess dapli pais sin:
- promover solidaritad e l'amicizia tranter la giuventetgna
- tgirar ils usits tradiziunals
Las uniuns da giuventetgna enserran tut la giuventetgna a partir dal 16avel onn da naschientscha fin la maridaglia u enfin il 30avel onn da naschientscha.