Gion Peder Thöni

Gion Peder Thöni (era scrit Thöny; * 5 da matg 1921 a Stierva, burgais da Stierva e Riehen BS; † 1. da november 2014 a Riehen) è stà in scrivent da lirica, prosa e dramatica svizzer da lingua rumantscha.

Vita

Gion Peder Thöni è naschì l'onn 1921 a Stierva, nua ch'el è era creschì si ed ì a scola. Suenter ha el absolvì il seminari da scolasts a Cuira. Lura ha el dà trais onns scola primara ad Alvaschagn ed a Vaz. Suenter frequentar studis a Friburg sco era en l'ester, tranter auter era a Paris, ha el pudì dar scola sco scolast secundar. Quai ha el fatg a Vaz, Casti ed Alvagni. L'onn 1954 mida el il domicil a Riehen en il Chantun Basilea-Citad, nua ch'el ha instruì en ina scola secundara. Il 1986 è el ì en pensiun. Da Numnasontga, il prim da november 2014 è Gion Peder Thöni mort a Riehen en la vegliadetgna da 93 onns.

Ovra

Durant sia vita era el scrivent, publicist, cumponist e dirigent da divers chors. El è era stà confundatur da l'URS, l'Uniun Rumantscha Surmeir. Durant ils onns 1952-1971 redigiva el era il Noss Sulom. Plinavant ha el era scrit ina grammatica dal rumantsch surmiran. L'onn 1984 ha el retschavì il premi da la fundaziun Schiller.

Gion Peder Thöni n'ha betg be scrit istorgias, mabain era ina pluna poesias. Quellas ovras poeticas tractan il pli la natira, las stagiuns, la patria u era tematicas religiusas. El sa tegn cun las tematicas e cun il stil vid las tradiziuns, è pia betg in poet revoluziunari. Questa furma tradiziunala n'è dentant betg in impediment per integrar ses sentiments e sias impressiuns en las poesias.

Publicaziuns

Rumantsch-Surmeir. Grammatica digl idiom surmiran. (1969)

• 1953: La fantschela da Belfort (drama)
• 1962: Tranter steir e cler (novellas, raquints, poesias)
• 1965: Igls skis (OSL)
• 1969: Pass ainten la neiv (poesias)
• 1970: 75 onns Chor viril Stierva
• 1971: Rumantsch Surmeir (grammatica per esters)
• 1971: Register bibliografic I d’ Igl Noss Sulom 1921-1971
• 1973: Scalign, scalot, zampung (poesias)
• 1973: L’avertura dalla veiadafier (drama: gieu radiofonic)
• 1977: Not e Clo (tenor Busch)
• 1977: Scalegns da s. Maria Madlagna (chanzuns religiusas da Stierva)
• 1979: Surmeir anturn 1600
• 1979: La cuppa tschallaura (drama)
• 1980: 75 onns Chor viril Alvra
• 1981: Mossaveias (cunter germanissems)
• 1982: Igls Runcs da Pardatscha (drama)
• 1983: Fultscheidas e raschladas (novellas, ensemen cun Peder Cadotsch)
• 1984: Tegn e Tina, igls smatgamisteris (OSL)
• 1987: Schi tgerign era chel Suleica (tenor Siegfried Lenz: OSL)
• 1990: Tgasper Frisch, igl erox da Ses (en “igl Noss Sulom”)
• 1990: En anghel d’en drac (drama)
• 1994: Tranter Meir e Lai, las detgas da Vaz (rumantsch e tudestg)
• 1996: Igls caputschigns an Surmeir (en las Annalas)
• 1996: Register bibliografic II d’ Igl Noss Sulom 1972-1996
• 1998: En parveis plagn furbazs
• 1999: Igls Fontanas da Salouf (en igl Sulom Surmiran)
• 2000: Igls caputschings a Salouf (cronica istorica)
• .... La maschina da screiver

Colliaziuns

• Gion Peder Thöni en il Lexicon istoric retic
• Gion Peder Thöni en il Lexicon da teater svizzer