Henri Guisan

Ord Wikipedia
General Guisan

Henri Guisan è naschì ils 21 d’october 1874 a Mézières e mort ils 7 d’avrigl 1960 a Pully. Durant la Segunda Guerra mundiala è Guisan stà general ed uschia il schefcumandant da l’Armada svizra.

Giuventetgna e studi[modifitgar | modifitgar il code]

Il bab da Henri Guisan è stà il medi e maior Charles-Ernest; la mamma Louise Jeanne, naschida Bérengier. Ella è morta diesch mais suenter la naschientscha da Henri Guisan perquai ch’ella era malsauna dal pulmun. Cun diesch onns è Guisan ì al progimnasi a Losanna nua ch’el è era stà commember dal Corps des Cadets. Per meglierar ses tudestg ha el passentà sis mais en la Germania. Suenter ses return en Svizra ha el fatg la matura ed ha cumenzà a studegiar medischina, pli tard scienzas natiralas e dretg. Damai che tut questas direcziuns da studi na cuntentavan betg el, ha Guisan la finala studegià agricultura. El ha visità las scolas agriculas ad Ecully (sper Lyon) e Hohenheim (Württemberg). L’onn 1897 ha Guisan maridà Mary Doelker e fatg il pur a Chesalles-sur-Oron. Il 1902 ha el surpiglià da ses sir il bain Verte Rive a Pully. En ils onns 1930 ha Guisan fatg part dal Comité olimpic internaziunal. Tranter las duas guerras mundialas è Guisan plinavant stà commember da l’executiva da la vischnanca da Chesalles e dal parlament da la vischnanca da Pully.

Carriera militara[modifitgar | modifitgar il code]

Henri Guisan ha cumenzà sia carriera militara cun la scola da recruta l’onn 1894. El ha absolvì la scola da recruta da stad a Bière sco artigliarist da champagna. Enfin l’Emprima Guerra mundiala ha Guisan cuntanschì il grad da maior. Durant la guerra è el stà pliras giadas a la front en l’ost da la Germania per emprender la tactica da guerra. Henri Guisan ha cuntanschì ils suandants grads en l’armada svizra:

  • 1894: litinent
  • 1904: capitani
  • 1908: capitani en il stab general
  • 1911: maior; midada da l’artigliaria territoriala tar l’infantaria
  • 1916: litinent colonel en il stab general
  • 1919: schef dal stab general da la 2. divisiun, cumandant dal regiment d’infantaria 9
  • 1921: colonel brigadier
  • 1927: colonel divisiunari
  • 1932: cumandant dal corp d’armada

Colonel brigadier (tud.: Oberstbrigadier), colonel divisiunari (tud.: Oberstdivisionär) u lura era il cumandant dal corp d’armada (tud.: Oberstkorpskommandant) eran grads ch’igl ha dà fin 1960. Davent da là han ins laschà davent il ‹colonel› respectiv en tudestg l’‹Oberst›.

General Guisan[modifitgar | modifitgar il code]

Charta dal Réduit

Entant che la situaziun daventava adina pli dramatica en l’Europa la stad 1939, è Guisan vegnì elegì ils 30 d’avust 1939 da l’Assamblea federala sco general da l’armada svizra. Igl è quai in rang ch’i na dat betg en Svizra en temps da pasch. Perquai ch’el valeva sco bun candidat per quest post e perquai che la regenza era represchentada da quel temp mo cun in cusseglier federal da la Svizra romanda, è Guisan vegnì elegì immediatamain cun 204 da 231 vuschs valaivlas. Durant la guerra chapiva Guisan adina puspè da far curaschi a la schuldada sco era a la populaziun. Uschia per exempel ils 25 da fanadur 1940 cun ses rapport sin il Rütli. Là ha Guisan declerà la strategia dal Réduit che muntava ch’el veglia retrair las truppas en las Alps. Ils 20 d’avust 1945 è Guisan vegnì relaschà sco general damai ch’il servetsch activ e la Segunda Guerra mundiala eran a fin. Guisan ha surdà a l’Assamblea federala in rapport da 270 paginas davart il temp dal servetsch activ.

General Guisan en il Grischun[modifitgar | modifitgar il code]

Suenter il famus rapport sin il Rütli (ils 25 da fanadur 1940) ha Guisan inspectà la brigada da cunfin 12 ed ha festivà cun questa brigada grischuna l’emprim d’avust ad Arosa. Ils 2 d’avust ha Guisan visità nunspetgadamain Tavau. Mez favrer 1941 è Guisan puspè stà en il Grischun. Lura ha el discutà cun il cusseglier federal Enrico Celio e la regenza grischuna la situaziun da la Viafier retica ed ha visità ils 16 e 17 da favrer ensemen cun Celio ed il cumandant da corp Renzo Lardelli il Puschlav e la Bregaglia. Gia l’onn suenter è Guisan puspè stà en il Grischun per inspectar tut las truppas grischunas e lura ils 15 da november 1942 per assister al defilé da la brigada da cunfin 12 a Domat. Guisan è dentant er anc stà en il Grischun cura ch’el n’era betg pli general. Uschia ha el per exempel visità l’indeschavel Tir da la Chalavaina a Tavau ils 2 da fanadur 1946.[1]

La mort dad Henri Guisan[modifitgar | modifitgar il code]

Ils 7 d’avrigl 1960 è Henri Guisan mort. El è vegnì sepulì ils 12 d’avrigl a Pully. Var 300 000 persunas, tranter auter blers veterans dal servetsch activ en unifurma, èn stads spalier a l’ur dal til da sepultura da Henri Guisan.

Mitus Guisan[modifitgar | modifitgar il code]

Oravant tut per la generaziun veglia vala Henri Guisan sco persuna che ha salvà la pasch en Svizra durant la Segunda Guerra mundiala. Ins vesa Guisan quasi sco simbol per la resistenza da la Svizra. Tar il mitus tutga era la strategia dal reduit. Blera glieud crai che quella strategia e la fermezza da l’armada hajan protegì la Svizra da la Segunda Guerra mundiala.

Critica[modifitgar | modifitgar il code]

Novas perscrutaziuns mussan in maletg in pau pli differenzià da Guisan. D’ina vart n’ha la Germania mai gì interess da conquistar la Svizra e da l’autra vart n’è Guisan betg stà infallibel en ses cumbat sco defensur da la democrazia e da l’independenza. Sco blers da ses contemporans aveva Guisan simpatia per il reschim da Mussolini e fiss era stà pront da manar tractativas cun la Germania. Ils 15 da mars 1939 ha il cusseglier federal Hermann Obrecht bain ditg che nagins politichers svizzers giajan en la Germania e ch’i na dettia nagina collavuraziun cun quest pajais. Malgrà che Guisan aveva gia gì contact cun cumandants da la Frantscha ils onns 1933 fin 1936 ed aveva periclità la neutralitad, sa spruvava el vinavant da s’avischinar a la Germania. Quai n’è dentant mai grategià ad el.

Annotaziuns[modifitgar | modifitgar il code]

  1. Davart General Guisan en il Grischun cf. il dossier da RTR

Litteratura[modifitgar | modifitgar il code]

  • Markus Somm: General Guisan: Widerstand nach Schweizerart. Chasa editura Stämpfli, Berna 2010, ISBN 978-3-7272-1346-5.
  • Willi Gautschi: General Henri Guisan: die schweizerische Armeeführung im Zweiten Weltkrieg. Chasa editura Neue Zürcher Zeitung, Turitg 1989.
  • Willi Gautschi: Guisan und Wille im gefährlichen Sommer 1940. Ediziun speziala or da la Neue Zürcher Zeitung da sonda/dumengia, 20/21 d’avust 1988, Nr. 193.

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]

Commons
Commons
Commons: Henri Guisan – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio