Livign

Ord Wikipedia

Livign (uschè er en lumbard; num ufficial en talian: Livigno; en tudestg antiquà: Luwin) è ina vischnanca taliana al cunfin svizzer, da la regiun Lumbardia, en la Provinza da Sunder. Ella ha pressapauc 5'065 abitants, ina surfatscha da 211 km², pia ina densità da 24 ab./km². Ella è attachada a la Val de Dint. Livign dumbra ils pli blers abitants da las 26 vischnancas talians situadas sur 1'500 m s.m. La culegna da Trepalle è il pli aut abitadi da l'Italia (2079 m) abità l'entir onn.

Geografia[modifitgar | modifitgar il code]

La vischnanca da Livign sa chatta en la val dal flum Spöl, che sbucca en l'En ed suenter en il Danubi. Livign è pia ina da las paucas vischnancas talianas che n'appartegnan betg al bassin idrologic talian. Grazia a Livign po l'Italia prender part a las conferenzas internaziunalas davart la navigaziun sin il Danubi e bartgas talianas na pajan betg las taxas da navigaziun enfin ed inclus la mar naira. L'aua da la Val da Livign flassegia per mità en direcziun da l'Engiadina e per tschella mità vers l'Italia. Vers nord sco vers sid percurra il flum chavorgias selvadias e privlusas, ch'eran en temps passads strusch passablas. Ellas èn la causa per l'isolaziun relativa da Livign. Ils auters dus access en la Val da Livign èn pass alpins.

Il clima da Livign è tipic alpin cun lungs inverns fraids e stads curtas. Il record minus da temperatura è a -34 °C, quel plus a 29 °C.

Livign è ragiungibel nà da la Vuclina (Buorm/Bormio) sur il Pass dal Fus-chagn, nà dal Puschlav sur la Fuorcla da Livign, cun S-chanf sur il Pass da Chaschauna e cun Zernez tras il tunnel Munt la S-chera. Il tunnel da 3,5 km lunghezza evitescha las parts insurmuntablas da la chavorgia dal Spöl.

Istorgia[modifitgar | modifitgar il code]

Livign ha appartegnì sco part da la Vuclina a las Trais Lias dal 1512 - 1620 e dal 1639 - 1797. En il temp medieval era Livign in abitadi sparpaglià sin ina vasta surfatscha ed in impurtant retroterra per l'economia alpestra da Buorm. Livign è stà in lieu da diversas operaziuns militaras: 1487, cura che truppas engiadinaisas én marschadas sur il Pass da Chaschauna a Buorm, 1499, suenter la Battaglia a la Chalavaina, cura che l'armada imperiala austriaca ha envadì l'Engiadina, 1635, cura ch'il Duca da Rohan ha victorisà sur il Austriacs.

Entant che Livign era a ses temp surtut ina regiun d'emigraziun stagiunala da praders, fantschellas e lavurers da construcziun vers l'Engiadina, ha la localitad fatg in svilup enorm en il sectur terziar en il decurs dal 20. tsch.: sco exclava da duana (1919) e surtut sco regiun turistica dapi ils onns 1950. Il lieu patischa dentant da las consequenzas dal traffic da cumpra. Il tunnel che collia l'Engiadina cun Livign è vegnì avert ils onns 1960 en connex cun la construcziun dal lai da fermada che ha destruì ina part dal lieu.

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]