Musica populara

Ord Wikipedia
Musica galiziana tradiziunala

Tar la musica populara sa tracti da la musica tradiziunala ch’è mintgamai caracteristica per ina regiun culturala. Quella cumpiglia chanzuns popularas, tocs instrumentals e musica per sauts populars. Oriundamain è questa ierta musicala savens vegnida dada vinavant a bucca.

En la lingua da mintgadi cumpiglia la musica populara magari er il schlagher popular, pia la musica da divertiment moderna che cuntegna elements da la musica populara tradiziunala.

Noziun[modifitgar | modifitgar il code]

Johann Gottfried Herder

La chanzun populara sco object d’ina perscrutaziun sistematica e scientifica è colliada cun il svilup da la schientscha naziunala en il spiert romantic a partir da la fin dal 18avel tschientaner. Da grond’impurtanza èn surtut stadas las scrittiras da Johann Gottfried Herder (1744–1803), il qual discurra il 1773 en connex cun chanzuns scotas e pli tard tudestgas da «chanzuns popularas». Autras noziuns èn anc bundant pli giuvnas: il term ‹saut popular› è pir vegnì creà en il 20avel tschientaner per distinguer quel dal saut da l’auta societad.

En la lingua da mintgadi vegn la noziun ‹musica populara› duvrada a moda fitg differenta; il spectrum tanscha dal popular song u popsong fin al schlagher. Savens cumpiglia la noziun tant la musica populara tradiziunala sco er il schlagher modern. Quest ultim è fermamain commerzialisà, uschia che purists ed er la scienza sa stentan da tegnair dapart las duas direcziuns. Daspera datti er il svilup da l’uschenumnada nova musica populara che sa stenta da colliar jazz, rock e folclora cun la musica populara tradiziunal dal territori alpin.

Definiziun[modifitgar | modifitgar il code]

Savens na vegn la musica populara betg pli pratitgada sezza, a moda activa, mabain be pli consumada. E la musica sco tala è vegnida fixada en furma da notas e sin portatuns. Tras quai la mancan elements essenzials che caracteriseschan la cultura populara en il senn tradiziunal: si’oralitad, ses context social e communicativ, si’interacziun cun l’ambient cultural pli stretg, ma er cun ils stils e svilups generals dal temp.

Caracteristicas musicalas precisas u geners ch’avessan ina muntada generala na sa laschan strusch chattar en la musica populara. Sco en la musica d’auta cultura enconusch’ins er en la musica populara tant musica instrumentala sco vocala, musica ad ina vusch e musica a pliras vuschs.

S’occupond d’ina musica populara specifica èsi pia impurtant da situar quella en ina regiun ed en in spazi da temp concret. Igl èn da resguardar aspects istorics, culturals e sociologics sco er la transfurmaziun stilistica en il decurs dal temp.

La musica d’auta cultura e la musica sacrala èn segnadas d’in discurs autoreflexiv ed igl è sa sviluppada ina scienza estetica e teoretica ch’ha accumpagnà ed influenza il svilup da quella.[1] Tar la musica populara n’è quai betg stà il cas. Quella n’è per gronda part er betg vegnida pratitgada da musicists professiunals, mabain da laics. E cuntrari a la musica d’auta cultura che sa manifestava quasi exclusivamain en situaziuns da represchentaziun, n’ha la musica populara betg enconuschì ina separaziun stricta tranter public ed interprets; il cuntrari viva la musica populara fitg ferm da lur interacziun vicendaivla.

Svilup[modifitgar | modifitgar il code]

Oriundamain ha la musica populara savens servì ad accumpagnar sauts (foto: Scottish Country Dance)

La musica populara ha ses origin en il far musica da la societad rurala, purila ed entaifer la burgaisia pitschna da las citadinas. Pervi da las barrieras socialas envers l’auta societad è la musica populara er sa sviluppada a moda relativamain autonoma (betg però senza sa servir d’impuls d’ordaifer). Sur lung temp è ella restada in spievel da la moda da viver dal ‹pievel simpel› ed è stada entretschada en la vita da mintgadi da quel (p.ex. chantar durant exequir tschertas lavurs) resp. ha fatg part da festas e rituals da la vita dal vitg.

Oriundamain serviva la musica populara a tradir a moda orala tradiziuns, istorgias ed usits. Il maletg idealisant da las tradiziuns popularas sco ‹spievel da l’olma dal pievel› deriva però dal temp da la romantica e sto vegnir relativà fermamain. Johann Wolfgang von Goethe per exempel era bain da l’avis che be musica ‹anonima›, ‹or dal pievel› sa laschia caracterisar sco musica populara; da l’autra vart ha el sez scrit intginas chanzuns popularas. Er bleras autras chanzuns che vegnan attribuidas pervi da lur stil e structura a la chanzun populara derivan da cumponists ed auturs da chanzuns e questa tradiziun cuntinuescha er vinavant.

Er l’idea ch’i sa tractia tar la musica populara da la musica d’ina naziun, d’in pievel u stadi na sa lascha betg mantegnair en questa moda exclusiva. Questa moda da pensar è pir sa stabilida dal temp ch’il moviment naziunalistic è sa servì fermamain dals elements populars. En realitad datti numerus tratgs communabels che tanschan lunsch sur ils cunfins statals u linguistics; ed i vegn adina er puspè sa servì da stils e da melodias che derivan d’autras regiuns e culturas.

La musica populara sa serva da princip da tut ils instruments ch’èn er en diever en la musica d’auta cultura. Daspera èn er sa mantegnids en las differentas musicas popularas dal mund blers instruments originars ch’èn vegnids ord moda en la musica d’auta cultura. Per part vegnan tant quests instruments sco er elements da la musica populara puspè duvrads ed integrads sapientivamain en la musica classica e moderna.

Musica populara da singulas regiuns u pajais[modifitgar | modifitgar il code]

En differentas parts da l’Europa sa laschan tranter auter distinguer il cante alentejano ed il fado en il Portugal, il flamenco en Spagna, la musica bretona ed il bal folk en Frantscha, il folk en l’Engalterra, Scozia ed Irlanda, la musica populara alpina (cf. sutvart), il klezmer sco musica tradiziunala gidieua u il rembetiko e la musica populara en Grezia.

Exempels d’ordaifer l’Europa – che mussan er co che las culturas sa cruschan e sa cumpletteschan – èn la musica da la Tirchia, la musica araba e la musica iranaisa (Iran, Afganistan, Tadschikistan). U en l’America dal Nord il blues sco musica populara seculara ed il negro spiritual sco musica populara cristiana dals Afroamericans.

Musica populara alpina[modifitgar | modifitgar il code]

Pfeiferlbuam vom Grundlsee – ils frars Steinegger da la Stiria (Austria), 1880

Sco musica populara alpina (per tudestg: alpenländische Volksmusik; en la lingua da mintgadi per ordinari simplamain Volksmusik / musica populara) vegn designada en emprima lingia la musica populara dal territori alpin da lingua tudestga (Baviera, Austria, Svizra, Tirol dal Sid e territoris cunfinants sco Baden-Württemberg); al medem gener musical tutga er la musica alpina slovena (che sa serva correspundentamain da la lingua slovena).

La musica populara alpina è sa sviluppada ed è vegnida dada vinavant a bucca sco descrit survart, e quai sur generaziuns e per part tschientaners. Il pli vegl clom da la pastriglia (tudestg: Kuhreihen, franzos: Ranz des vaches) ch’è enconuschent è vegnì nudà il 1545 en l’Appenzell.

Ina da las caracteristicas da la musica populara alpina è la furma specifica da manar la melodia. Quella sa cumpona per gronda part da triaccords en dur che vegnan prendids dapart e chantads tun per tun. In’ulteriura caracteristica furman las duas vuschs che vegnan manadas parallelamain (la segunda vusch savens ina terza pli aut u er octavada engiu, pia ina sexta pli bass che la vusch principala). Magari vegn er vitiers ina terza vusch (tenor), ma quai n’è betg necessari. Il bass sa restrenscha savens a reproducir ils tuns fundamentals. Tipic èn en pli repetiziuns ed armonias plitost simplas (savens be dominanta e tonica, darar cun excurs en subdominanta e dominanta dubla). La moda derasada da sunar ensemen libramain daventa insumma pir pussaivla a basa da tals principis fundamentals generals.

Las differentas furmas tradiziunalas da la musica populara alpina sco ch’ins las enconuscha oz derivan per gronda part dal 19avel e 20avel tschientaner. Quellas han scienziads da la cultura populara rimnà e nudà e savens vegnan ellas interpretadas da nov da differentas gruppas da musica u er ‹reconstruidas› en il stil vegl.

Dal repertori fan part divers valzers, polcas, marschs, mazurcas, schottischs, ma er menuets, tocs da saut e balladas. En il territori bavarais ed aleman è derasà il jodel. En l’Allgäu e la Svizra prevala il jodel natiral che desista cun sias simplas armonias per gronda part da l’accumpagnament musical.

Sco en autras musicas popularas era, ha il fatg che las chanzuns vegnivan dadas vinavant a bucca favurisà la furmaziun da variantas (quai che succeda savens a basa d’improvisaziun). Da praticamain mintga toc datti numerusas furmas e variaziuns.

Tar musica populara instrumentala sa tractavi oriundamain per ordinari da musica da saut. Oz vegn quella savens sunada sco musica ‹da stiva›, pia senza vulair animar il public da sautar. Il caracter da saut resta però preschent.

Sco caracteristicas da la musica populara svizra sa laschan numnar il jodel, la tiba sco er las chapellas da musica populara che sunan ländler. Sco part da l’identitad naziunala svizra èn quests elements derasads en il fratemp en tut las quatter regiuns linguisticas dal pajais.

Schlager popular[modifitgar | modifitgar il code]

Oesch’s die Dritten (2013)

Da la musica populara alpina sa serva er il schlager popular. Quel è però surtut sa sviluppà a partir dals onns 1960 e 1970 sco varianta dal schlager. Malgrà ch’ins na fa per tudestg betg adina ina clera differenza tranter ‹Volksmusik› e ‹volkstümliche Musik› è quest’ultima pia d’attribuir cleramain al schlager: Las chanzuns derivan da musicists ch’èn enconuschents cun num e n’han per ordinari nagin context istoric. Savens tractan ellas tematicas sentimentalas, allegras u colliadas cun la cuntrada alpina/la patria, entant che la musica populara tradida enconuscha er chanzuns tristas, nauschas, politicas ed obscenas. Il schlagher popular cumpara en differentas furmas che cumpiglian per exempel er la musica da sturs.

Il schlagher popular è sa sviluppà sut cundiziuns da producziun modernas e lavura savens cun playbacks ed effects, entant che la musica populara vegn fatga strictamain a maun e sunada live. In impurtant motiv per la vasta derasaziun dal schlagher popular han furmà e furman emissiuns da televisiun sco Musikantenstadl (dapi il 1981). Ils ultims onns sa lascha constatar ch’il schlagher popular ed il schlagher sa maschaidan adina dapli. A quest svilup han contribuì interprets sco Heino ch’han mussà ch’ins po esser popular en omadus segments.

A moda critica pon ins remartgar ch’il schlagher popular (ed il schlagher en general) simplifitgeschia e reduceschia la tradiziun da la musica populara per intents commerzials. Ed il messadi ch’il schlagher popular intermediescha sugerescha in mund intact ed idillic.[2] Independentamain da la posiziun culturala ch’ins vul attribuir al schlagher popular furma quel però en il territori da lingua tudestga in dals martgads da musica ils pli gronds insumma.

Annotaziuns[modifitgar | modifitgar il code]

  1. Kurt Blaukopf: Musiksoziologie. Eine Einführung in die Grundbegriffe mit besonderer Berücksichtigung der Soziologie der Tonsysteme. Kiepenheuer, Cologna 1951.
  2. Mechthild von Schoenebeck: «Wenn die Heidschnucken sich in die Äuglein gucken…» Politische Inhalte des volkstümlichen Schlagers. En: Beiträge zur Popularmusikforschung, nr. 13, ed. Helmut Rösing, Baden-Baden 1994. p. 25–45.

Litteratura[modifitgar | modifitgar il code]

  • Max Peter Baumann, Dieter Ringli: Volksmusik, en: Lexicon istoric da la Svizra.
  • Manfred Seifert: Volksmusikpflege, en: Historisches Lexikon Bayerns.
  • Hermann Fritz: Untersuchungen über Volksmusik- und Volksliedbegriffe. En: Jahrbuch des Österreichischen Volksliedwerkes, carnet 42/43, Vienna 1994, p. 92–144.
  • Marcello Sorce Keller: The Problem of Classification in Folksong Research. A Short History. En: Folklore, XCV(1984), nr. 1, p. 100–104.
  • Ralf Gehler: Sackpfeifer, Bierfiedler, Stadtmusikanten. Volksmusik und Volksmusikanten im frühneuzeitlichen Mecklenburg. Thomas Helms Verlag, Schwerin 2012, ISBN 978-3-940207-71-5.

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]