Unihockey

Ord Wikipedia
Questa pagina è scritta en rumantsch grischun. Igl exista er in artitgel davart Unihockey en sursilvan.
Gieu dad unihockey a Winterthur il 2013
Trenader e giugadras da la squadra naziunala tudestga (U-19, campiunadi mundial 2012)

Unihockey ni en la furma curta ‹unihoc› (en blers pajais vegn er duvrada la furma englaisa floorball) è in sport da squadra or da la famiglia dals gieus da balla cun bastun. Sur il sport bandy deriva l’unihockey dal hockey, dal qual èn medemamain sa sviluppads il hockey sin rollas ed il hockey sin glatsch. Unihockey è vegnì sviluppà ils onns 1970 communablamain en ils pajais Svezia, Finlanda e Svizra, tranter auter dal manader da team da la squadra da hockey sin glatsch Kloten Flyers, Rolf ‹Hurti› Wiedmer. I sa tracta d’in sport cumparegliabel al hockey en halla, tar il qual po er vegnir giugà davos il gol. Il pli derasà è il sport unihockey da preschent, cun mintgamai plirs dieschmilli giugaders, en la Svezia, en la Finlanda, en la Tschechia ed en Svizra.

Organisaziun[modifitgar | modifitgar il code]

La federaziun mundiala dad unihockey è l’International Floorball Federation (IFF) ch’è vegnida fundada il 1986 e ch’ha sia sedia a Helsinki, Finlanda. Tranter auter sa stenta l’IFF persuenter che l’unihockey vegnia integrà en il program dals gieus olimpics da stad.

Champ da giugar[modifitgar | modifitgar il code]

Las dimensiuns dal champ da giugar (champ grond) en survista

En l’unihockey vegn differenzià tranter il champ pitschen ed il champ grond. Sin il champ da giugar sa chattan adina sis puncts da bulli. Amez sa chatta il punct central che vegn duvrà per l’entschatta dal gieu (bulli). Sper il champ da giugar sa chattan dus bancs dals punids, in secretariat dal gieu e dus bancs dals giugaders.

Champ grond[modifitgar | modifitgar il code]

Il champ grond vegn circumdà d’ina banda ch’ha in’autezza da 50 cm. Il champ da giugar mesira ina lunghezza da 40 m ed ina ladezza da 20 m. Ultra da quai vegn cusseglià da laschar liber in spazi da cupitgada d’almain 50 cm.

Champ pitschen[modifitgar | modifitgar il code]

Il champ pitschen vegn medemamain circumdà d’ina banda arrundada che sto avair in’autezza da 50 cm. Il champ è 24 m lung e 14 m lad.[1] Er qua basegni in spazi da cupitgada da 50 cm. En ina halla dastgan vegnir installads maximalmain dus champs da giugar.

Equipament[modifitgar | modifitgar il code]

Tar l’equipament d’in giugader da champ dad unihockey tutga sper la vestgadira usitada (chalzers da halla, tricot, chautschas e schanegiaders) be il bastun dad unihockey. Il goli porta chautschas lungas pulstradas; ultra da quai chalzers da goli, in protegiapet, ina part sura pulstrada, in protegiagenitalias e magari er guants. Ina chapellina cun in giatter sco protegiafatscha cumplettescha l’equipament dal goli. La vestgadira da quel dastga be servir a proteger sasez, betg però ad engrondir la surfatscha da defensiun. Cuntrari ad autras furmas da hockey, agescha il goli qua adina senza bastun. En situaziuns da defensiun acutas è il goli plinavant en acziun davant il gol sin sias schanuglias; per quest intent porta el sut las chautschas pulstradas spezials protegiaschanuglia e protegiastgaina.

Tant ils bastuns e las ballas sco er ils gols e las bandas dal champ da giugar ston esser controllads areguard lur construcziun da l’institut da controlla ch’è incumbensà per quest intent da l’IFF (Sveriges Provinings- och forskningsinstitut).

Balla dad unihockey[modifitgar | modifitgar il code]

Balla dad unihockey (cun fops)

Tar la balla dad unihockey sa tracti d’ina balla da trenament emprestada dal wiffleball.[2] Sco basa per il svilup da la balla dad unihockey ha servì il Cosom Wiffle Ball; quel consista dal material sintetic polietilen (PE) ed ha 26 foras. Quest’uschenumnada balla a foras paisa be 23 g ed ha ina circumferenza exteriura da 72 mm. Fabritgada vegn ina tala balla per ordinari da duas mesas cuppettas ch’èn savens da colur alva. Adina pli savens vegn duvrada ina balla da colur melnenta da la quala la structura da la surfatscha exteriura è munida cun pitschens fops. Quels na midan bain betg las dimensiuns geometricas da la balla, ma duain influenzar a moda positiva las caracteristicas erodinamicas da quella.

Bastun dad unihockey[modifitgar | modifitgar il code]

Il bastun dad unihockey sa cumpona da duas parts (pala e moni) ed è fatg da material sintetic. Bastuns da pli auta qualitad han in moni conic che consista da material sintetic rinforzà cun fibras da charvun; ultra da quai possedan tals monis ina fina stresa da carbon. Tar la pala ch’è fermada vi dal moni sa tracti d’ina part d’isada che consista da termoplast e che vegn fabritgada cun la tecnica d’injecziun. In viertgel ed in bindel dal moni cumpletteschan il bastun dad unihockey. Tenor l’International Floorball Federation na dastga in tal bastun betg esser pli lung che 114 cm e pli grev che 380 grams; el è pia pli curt ch’in bastun da hockey.[3] Bastuns che vegnan duvrads en concurrenzas uffizialas ston esser munids cun il certificat da controlla da l’IFF. Igl è be lubì da scursanir il bastun. Da surcollar il moni è be admess survart la marcaziun. La curva da la pala dastga vegnir adattada; quella na dastga però betg surpassar 30 mm. Ella po vegnir remplazzada tras ina pala dal medem producent, sto però esser francada vi dal moni e na dastga betg sa muventar.

Gol dad unihockey[modifitgar | modifitgar il code]

Gol ed equipament dal goli

Tant sin il champ grond sco er sin il champ pitschen vegnan utilisads gols da dimensiun gronda, davant ils quals sa chatta mintgamai in goli. Ils gols han las suandantas dimensiuns (aut × lad × profund): 115 × 160 × 65 cm. Tar quests gols ch’èn certifitgads da l’IFF sa tracti d’ina construcziun da bischens d’atschal da colur cotschna. Ils gols èn munids cun duas raits: la rait principala cuvra l’entira surfatscha dal gol cun excepziun da l’avertura d’entrada e dal palantschieu. Davos l’avertura penda ultra da quai ina segunda rait. Quella duai impedir che la balla sortia immediatamain en il cas che quella tutgass tar in gol directamain sin in dals bischens d’atschal.

En la varianta dad unihockey ‹mixed› u ‹gol pitschen› vegnan percunter utilisads gols pli pitschens e senza goli. Quests gols han dimensiuns da 60 × 90 × 60 cm e disponan be da la rait principala. Gols pitschens èn per ordinari da colur alva u cotschna ed èn construids a moda plegabla. Ultra da quai exista ina varianta pli pitschna da quest tip da gol, en construcziun da bischens d’atschal e cun dimensiuns da 40 × 60 × 40. Gols da questa dimensiun èn fitg derasads en tut la Scandinavia (en il sport da massa, sport da scola). Ils gols pitschens n’èn betg certifitgads da vart da l’IFF, damai ch’els na vegnan betg utilisads en concurrenzas uffizialas.

Variantas[modifitgar | modifitgar il code]

En il decurs dal svilup dal sport dad unihockey èn sa furmadas diversas variantas dal gieu che resguardan las relaziuns localas (grondezza da la halla da gimnastica) u las ambiziuns dals giugaders. I sa tracta da las variantas mixed, champ pitschen e champ grond che duain vegnir preschentadas curtamain:

Mixed[modifitgar | modifitgar il code]

Tar la varianta mixed u gol pitschen sa tracti da la furma dad unihockey che vegn giugada en scola ed en uniuns (principiants). Da mintga squadra sa chattan mintgamai dus mattatschs e duas mattatschas sin il champ da giugar, il qual mesira 28 × 16 m. Ils ulteriurs commembers da la squadra sa chattan sin il banchin da reserva e pon vegnir substituids senza interrumper il gieu. I vegn giugà – en l’Europa Centrala – sin gols pitschens cun in’avertura da 90 × 60 cm senza goli; quai vul dir che mintga giugader è da princip cunresponsabel per cuvrir il gol. Davant il gol sa chatta la zona da protecziun da 1,90 × 0,90 m, en la quala nagin giugader na dastga metter pe. En questa varianta vegnan giugads turniers regiunals e surregiunals.

Champ pitschen[modifitgar | modifitgar il code]

Squadra da giuvenils (Tschechia)

Questa varianta dad unihockey vegn giugada cun gols gronds e cun golis equipads cumplainamain sin il champ pitschen d’almain 24 × 14 m. Ils gols han in’avertura da 1,60 × 1,15 m. Per il goli exista ina zona dal gol en las dimensiuns da 3,0 × 4,5 m, entaifer la quala el po agir libramain. Davant il gol sa chatta la zona da protecziun ch’è scumandada per tut ils giugaders da champ. Ils puncts da bulli sin la prolungaziun dal gol resp. lingia d’amez sa chattan en ina distanza d’in meter davent da la banda. Mintga squadra gioga cun trais giugaders da champ ed in goli. En tut po la squadra sa cumponer da fin a 20 giugaders. En cas d’in culp resp. culp liber sto la distanza tar l’adversari muntar incl. equipament (bastun) almain dus meters. En questa varianta vegnan giugads en divers pajais campiunadis a nivel regiunal e surregiunal. Tut tenor regiun existan er gia atgnas ligas da juniors (U-13, U-15, U-17 ed U-19); quellas servan a munir ils giugaders gia baud cun abilitads universalas sin il champ ed a sviluppar lur cumpetenzas da giugar.

En Svizra mesira il champ pitschen 24 × 14 m. En questa varianta dad unihockey vegnan giugadas las ligas d’amatur (liga 1 fin 5); ultra da quai giogan ils juniors A-E sin il champ pitschen. Per il champ pitschen exista er in’atgna concurrenza da cup, l’uschenumnà Cup da liga. E las squadras che termineschan las duas gruppas regiunalas d’emprima liga sin l’emprima e segunda plazza sa mesiran en ina concurrenza da playoff best-of-three cun mezfinals e final. La squadra victura daventa campiunadi svizzer sin il champ pitschen.

Champ grond[modifitgar | modifitgar il code]

La varianta sin il champ grond vegn giugada, tuttina sco quella sin il champ pitschen, cun gols gronds e golis. I vegn per ordinari fatg diever dal champ da ballamaun en las dimensiuns da 40 m × 20 m. Sco tar il hockey sin glatsch gioga mintga team cun tschintg giugaders da champ ed in goli. Tar il sistem da standard èn ils giugaders da champ repartids tenor il schema 2-1-2 en defensiun ed attatga (entaifer la quala vegn differenzià supplementarmain tranter center ed alas). Daspera datti er las variantas 2-2-1 (dus defensurs, in attatgader ed in center sin la medem’autezza ed in attatgader principal), 1-2-1-1 (in libero, duas posiziuns d’ala, in attatgader ed in attatgader principal) e 1-2-2 (center davosvart, dus defensurs da la vart, dus attatgaders).

Reglas[modifitgar | modifitgar il code]

Campiunadi franzos da las dunnas, 2015

Las reglas dad unihockey èn pli severas che quellas da hockey sin glatsch. Ultra da quai vegn hockey sin glatsch giugà bler pli fitg cun il corp che unihockey: en l’unihockey èsi be lubì da smatgar givè cunter givè. La balla dastga da princip vegnir giugada be cun il bastun dad unihockey; in pass cun il pe è però lubì. Sch’in giugader tutga la balla intenziunadamain cun ses mauns u ses chau, sche maina quai ad in chasti da duas minutas. Ultra da quai èsi scumandà da siglir durant il gieu en l’aria per retschaiver uschia la balla. Cur ch’in giugader dad unihockey sajetta la balla, sto el far attenziun che la pala na s’auzia mai pli aut che ses chalun. Tar in’auta retschavida da la balla dastga la pala be vegnir auzada fin a las schanuglias.

Intervenziuns corporalas diras (checks da bandas etc.) sco ch’ellas èn usitads en il hockey sin glatsch n’èn betg lubidas en l’unihockey; il medem vala per il smatgar u auzar il bastun. Constatescha l’arbiter in tal surpassament, po quai tut tenor manar ad in chasti da duas minutas, uschia ch’il team sto giugar durant quel temp be cun quatter giugaders da champ. Fallaments massivs pon er avair per consequenza in chasti da tschintg minutas. Suenter in surpassament ch’è vegnì sancziunà, vegn il gieu per ordinari cuntinuà cun in sajet liber. Avant ch’exequir quel, è adina da far attenziun ch’il team ch’ha chaschunà il sajet liber tegnia avunda distanza tar la balla (champ pitschen almain dus meters, champ grond almain trais meters); sa chatta in giugader da l’adversari memia datiers da la balla, vegn el punì cun in chasti da duas minutas. Il sajet liber sto vegnir exequì senza perder temp; cas cuntrari vegn el concedì a l’auter team. Dar cun il bastun e bittar il bastun èn acziuns ch’èn scumandadas en tutta furma e che vegnan punidas correspundentamain. Tant ils giugaders da champ sco er il goli dastgan vegnir stgamiads da tut temp, e quai tant en dumber illimità sco er en frequenza illimitada. Dapi il campiunadi mundial dal 2004 èsi scumandà al goli da tschiffar in retropass d’in congiugader cun ils mauns. La pala dal bastun da giugar na dastga betg esser sturschida dapli che 3 centimeters, per che la balla na sa laschia betg auzar si da plaun e purtar enturn memia tgunsch.

Unihockey internaziunal[modifitgar | modifitgar il code]

Campiunadi europeic[modifitgar | modifitgar il code]

Ils onns 1994 e 1995 han gì lieu campiunadis europeics dad unihockey; silsuenter èn quels vegnids remplazzads tras il campiunadi mundial. Victurs eran stadas las squadras naziunalas da la Svezia (turnier dad umens 1994 e da dunnas 1995) resp. da la Finlanda (turnier dad umens 1995).

Campiunadi mundial[modifitgar | modifitgar il code]

Naziuns ch’han participà al campiunadi mundial 2012

Il campiunadi mundial dad unihockey vegn manà tras tant per umens sco er per dunnas; quests dus campiunadis s’alterneschan onn per onn. L’emprim campiunadi mundial dals umens ha gì lieu il 1996 en Svezia; quel da las dunnas è suandà il 1997 en la Finlanda. Il campiunadi mundial dals umens han fin uss gudagnà las squadras da la Svezia e Finlanda; quel da las dunnas supplementarmain ina giada la squadra svizra.

Campiunadi mundial U-19[modifitgar | modifitgar il code]

Campiunadis mundials dals juniors vegnan manads tras dapi il 2001, da las junioras dapi il 2004. Dapi il 2003 resp. 2008 han er lieu tar ils juniors resp. tar las junioras campiunadis mundials B ch’èn colliads cun in sistem da promoziun e relegaziun als campiunadis mundials A.

Buccal europeic[modifitgar | modifitgar il code]

Il Champions Cup furma il buccal europeic per squadras d’uniun e vegn manà tras dapi il 1993 mintg’onn tant per ils umens sco er per las dunnas. Enfin il 2011 sa numnava el EuroFloorball Cup; dapi lura vegn quel manà vinavant sco turnier per las squadras plazzadas suenter ils participants dal Champions Cup.

Unihockey en Svizra[modifitgar | modifitgar il code]

En Svizra datti bundant 30 000 giugader licenziads (situaziun dal 2013). Ils radund 2150 teams èn organisads en ca. 420 uniuns, uschia che la Svizra furma la terz gronda naziun dad unihockey dal mund. Ultra da quai è l’unihockey il segund grond sport da team quai che reguarda il dumber da giugaders licenziads. L’associaziun svizra dad unihockey sa numna swiss unihockey ed è vegnida fundada il 1985.

Il campiunadi naziunal vegn manà tras en duas partiziuns: En la liga naziunala vegn tschernì il campiun svizzer sin il champ grond; en la liga regiunala il campiun svizzer sin il champ pitschen. Ultra da quai datti ina concurrenza da cup (pia in turnier tenor il sistem da k.o.), il Swiss Mobiliar Cup, ed il cup da liga al nivel dals amaturs. Ils pli blers titels da campiun svizzer ha cuntanschì tar ils umens l’UHC Rot-Weiss Chur (che fa oz part da Chur Unihockey), tar las dunnas las Red Ants Rychenberg Winterthur. Ultra da quai è Alligator Malans daventà il 2013 campiun svizzer dals umens ed er tar las dunnas tutgan singuls teams grischuns tar ils pli ferms en tut la Svizra.

Annotaziuns[modifitgar | modifitgar il code]

  1. Cf. Reglas dad unihockey (en versiun tudestga).
  2. Innebandy – Hooked on a feeling, Vällingby 1997, p. 16.
  3. IFF Material regulations 2014, art. 2.1.2. e 2.1.3. sco er appendix 9.

Litteratura[modifitgar | modifitgar il code]

Colliaziuns[modifitgar | modifitgar il code]

Commons Commons: Unihockey – Collecziun da maletgs, videos e datotecas d'audio