Muntogna da Schons
|
Questa pagina è scritta en sutsilvan. |
La Muntogna da Schons (tudestg Schamserberg) satgata sen la vart sidorientala digl Pez Bavregn sen la spunda occidentala da la Val Schons agl cantùn Grischùn an Svizra.
A la Muntogna da Schons satgatan sen 1100 tocen 1200 meters òlteztga la fracziùn Casti da la vischnànca da Casti-Vargistagn near las fracziùns Pazen a Farden da la vischnànca da Donat. Sen la Muntogna da Schons sura tgat'ign sen var 1500 meters igls vitgs Lon, Maton a Vargistagn.
Igl lungaitg tradiziunal digls avdànts e igl rumàntsch sutsilvan. Oziglgi e dantànt igl tudestg lungaitg ufizial.
Istorgia
[modifitgar | modifitgar il code]
Antocen igl tains medieval tardiv viveva sen la Muntogna egn cumegn da purs libers, igls schinumnos «Libers sen la Muntogna»; anzaquànts privilegios avdavan sen igl funs da la val. Las baselgias da Lon a Maton vignan numnos igl on 831 par l'amprem'eada; igls 1204 vignan mazunos igls homines liberos de Saxammo. Agl cuntract da pasch digls 1428 trànter Clavena ad igls vaschinadis da la Val Schons cumpara igl mastral digl cumegn da la Muntogna cun egn aigen sigil.
Perveda la dartgira bassa pudevan igls Libers sen la Muntogna dezider autonomameing davart l'utilisaziùn da gòlds, pastgiras ad alps. Igl liac da radunànza eara Maton. La dartgira òlta sutasteva agls suverans comitals an la Val Schons.
Suainter la Faida da Schons digls 1451/52 a la liberaziùn da la val digls dretgs feudals igls 1458, en igls Libers sen la Muntogna s'unids cun igl cumegn da Schons.
Turissem
[modifitgar | modifitgar il code]Las baselgias pintgas sen las spundas da la Muntogna da Schons en degnas d'egna visita. An las baselgias da Casti a Clugén satgatan maletgs digl maister da Vuorz.
Da stad e la Muntogna da Schons egna regiùn da viander populara, d'unviern â'gl egna vasta reet da veias da scursalar cun radund 12 kilometers da veias preparadas.
Literatura
[modifitgar | modifitgar il code]- Benedict Mani: Heimatbuch Schams, Kulturelle Vereinigung Val Schons, 1958